احکام نماز خواندن روی صندلی

متأسفانه مدتی است با پدیده‌ی ناموزون و رو به‌ رشد در مساجد مواجه هستیم که آرام آرام در حال کج‌روی‌ها، بدعت‌ها و حرمت شکنی‌ها شده است و آن استفاده از صندلی برای اقامه‌ی نماز است که بدون توجه به احکام شرعی انجام می‌شود.

مقدمه

متأسفانه مدتی است با پدیده‌ی ناموزون و رو به‌ رشد در مساجد مواجه هستیم که آرام آرام در حال کج‌روی‌ها، بدعت‌ها و حرمت شکنی‌ها شده است و آن استفاده از صندلی برای اقامه‌ی نماز است که بدون توجه به احکام شرعی انجام می‌شود.

هرچند کهولت سن می‌تواند مجوزی برای استفاده از این گونه ابزار باشد ولی همه به چشم خود دیدیم که حضرت امام در بیمارستان با کهولت سن و ضعف مزاج؛ برای نماز از روی تخت بیمارستان پائین می‌آمدند و با آن که سرم به دست داشت و سیم‌های دستگاه‌ها به ایشان وصل بود با حالت ایستاده به اقامه‌ی نماز می‌پرداخت و قداست و حرمت نماز را فدای راحتی خود نمی‌کردند؛ در حالی که حضرت امام از کسانی که از صندلی برای اقامه نماز استفاده می‌کنند مسن‌تر، ضعیف‌تر و بیمارتر بودند.

برای این که حکم نمازخواندن روی صندلی به خوبی روشن شود باید چند موضوع مورد بررسی قرار گیرد که در ادامه به آن پرداخته می‌شود.

موضوع اول وجوب فراگیری احکام دین

سعادت دنیا و آخرت انسان، در گرو عمل به وظایف دینی است و عمل به وظایف دینی در گرو انجام وظیفه طبق دستور است و انجام وظیفه طبق دستور، در گرو فراگیری احکام دین است. بر این اساس است که فرموده‌اند: “واجب است هر مکلفی احکام دین را فرا بگیرد” یکی از وظایف دینی، نماز است و بر هر مکلفی واجب است احکام نماز را یاد بگیرد تا اعمال نماز را به صورت صحیح انجام داده و تکلیف الهی خود را بجا آورد.

موضوع دوم قیام

یکی از واجبات نماز قیام است یعنی ایستادن. قیام دو قسم است یکی واجب رکنی و دیگری واجب غیر رکنی. قیام رکنی، شامل قیام هنگام تکبیرة الاحرام و قیام هنگام رفتن به رکوع است که به آن قیام متصل به رکوع می‌گویند و قیام غیر رکنی، شامل قیام هنگام قرائت و قیام بعد از رکوع است.

واجب رکنی آن است که اگر ترک شود یا اضافه شود؛ چه عمدی و چه سهوی نماز باطل است و از آن جائی که استفاده کنندگان از صندلی؛ هیچ یک از قیام های واجب، چه رکنی و چه غیر رکنی را انجام نمی دهند؛ اگر به واقع معذور نباشند نماز آنها باطل است.

موضوع سوم سجده

یکی از واجبات رکنی نماز؛ سجده است و باید هفت موضع از بدن در حال سجده روی زمین قرار گیرد و اگر این هفت موضع عمدی و یا سهوی روی زمین قرار نگیرد، نماز باطل است و از آن جائی که استفاده کنندگان از صندلی نمی توانند واجبات سجده را انجام دهند؛ اگر به واقع معذور نباشند نماز آنها باطل است.

موضوع چهارم گروه‌های معذور

استفاده کنندگان از صندلی چند گروه هستند که فقط گروه آخر می‌تواند تمام اعمال خود را روی صندلی انجام دهند و این در حالی است که بسیاری از کسانی که برای بخشی از اعمال باید از صندلی استفاده کنند؛ به طور کامل از صندلی استفاده کرده و نماز خود را باطل می‌کنند.

گروه‌های معذور

1. کسی که فقط برای قرار دادن سر روی زمین عذر دارد باید شش موضع دیگر را روی زمین گذاشته و فقط سر را روی یک میز یا چیزی که از زمین ارتفاع دارد بگذارد و برای انجام دیگر اعمال حق ندارد از صندلی استفاده کند.

2. کسی که برای سجده عذر دارد فقط هنگام سجده می تواند روی صندلی بنشیند و برای تشهد و جلوس بین دو سجده و برای انجام دیگر اعمال حق ندارد از صندلی استفاده کند.

3. کسی که برای نشستن عذر دارد فقط هنگام سجده و نشستن بین سجده و نشستن هنگام تشهد و سلام می‌تواند روی صندلی بنشیند و برای ادای تکبیرالاحرام، قیام متصل به رکوع، انجام رکوع، قیام بعد از رکوع و انجام اعمال دیگر نمی‌تواند از صندلی استفاده کند.

4. کسی که برای نشستن و خم شدن عذر دارد فقط برای رکوع و سجده و نشستن بین سجده و نشستن هنگام تشهد و سلام می‌تواند روی صندلی بنشیند و برای ادای تکبیرالاحرام، قیام متصل به رکوع، قیام بعد از رکوع و انجام اعمال دیگر نمی‌تواند از صندلی استفاده کند.

5. کسی که برای ایستادن در یک رکعت عذر دارد و حتی با تکیه دادن هم نمی‌تواند بایستد؛ فقط همان مقدار که عذر دارد می‌تواند روی صندلی بنشیند و برای همه رکعات و انجام دیگر اعمال حق ندارد از صندلی استفاده کند.

6. کسی که برای ایستادن طولانی حتی با تکیه دادن نمی‌تواند بایستد؛ فقط هنگام قرائت می‌تواند روی صندلی بنشیند و برای ادای تکبیرالاحرام، قیام متصل به رکوع، انجام رکوع، قیام بعد از رکوع و انجام اعمال دیگر نمی‌تواند از صندلی استفاده کند.

7. کسی که برای مدت طولانی حتی با تکیه دادن نمی‌تواند بایستد و همچنین برای انجام رکوع نمی‌تواند خم شود و برای انجام سجده نمی‌تواند بنشیند؛ نماز را باید روی صندلی بخواند به شرط آن که برای تکبیرة الاحرام، قیام متصل به رکوع و قیام بعد از رکوع بایستد.

8. کسی که اصلاً نمی‌تواند بایستد و همچنین برای انجام رکوع نمی‌تواند خم شود و برای انجام سجده نمی‌تواند بنشیند؛ برای اقامه نماز خود باید از صندلی استفاده کند.

موضوع پنجم احکام معذورین

کسی که نسبت به انجام یک واجب از نماز عذر دارد، فقط نسبت به همان عمل و همان موضع مجاز است که حکم آن را رعایت نکند و حق سرایت معافیت به دیگر مواضع را ندارد.

کسانی که هنگام سجده باید از صندلی استفاده کنند باید جلوی خود میز قرار دهند و بر روی آن مهر را بگذارد و مُهر باید ثابت باشد و نمی‌توانید مُهر را با دست برداشته و روی پیشانی خود قرار دهید.

کسانی که هنگام سجده باید از صندلی استفاده کنند هنگام سجده باید دو دست خود را بر روی میز گذاشته و دو سر انگشت بزرگ پا را روی زمین قرار دهند.