حضرت امام حسن عسکری عَلَیهِ‌السَّلام در حدیث شریفی به بخشی از سنت‌های الهی پرداخته می‌فرماید: ما تَرَكَ الحَقَّ عَزیزٌ إلاّ ذَلَّ؛ هیچ عزّتمندى، حقّ را فرو نگذاشت و رها نکرد، مگر این كه به ذلّت افتاد. وَ لا أخَذَ بِهِ ذَلیلٌ إلاّ عَزَّ؛ و هیچ ذلیلى، حق را نگرفت و به حق عمل نکرد، مگر این كه عزیز شد.
حضرت امام حسن عسکری عَلَیهِ‌السَّلام در حدیث شریفی به بخشی از سنت‌های الهی پرداخته می‌فرماید: ما تَرَكَ الحَقَّ عَزیزٌ إلاّ ذَلَّ؛ هیچ عزّتمندى، حقّ را فرو نگذاشت و رها نکرد، مگر این كه به ذلّت افتاد. وَ لا أخَذَ بِهِ ذَلیلٌ إلاّ عَزَّ؛ و هیچ ذلیلى، حق را نگرفت و به حق عمل نکرد، مگر این كه عزیز شد.
معانی کلمات
عزّیز به معنای: گرامی، ارجمند، محترم، شریف، كریم، بی‌نذیر، نفوذ ناپذیر و شکست ناپذیر.
ذلیل: به معنای: خوار، حقیر، زبون، پست، موهن، نکبت و فلاكت.
حق: به معنای: حقیقت، واقعیت، فضیلت، درست، معروف و ارزش و مصادیق حق: راستی، درستی، شرافت، كرامت، شجاعت، سخاوت، قناعت، نجابت، عفت، پاکدامنی، وفای به عهد، صبر، شكر، ایثار، احسان، محاسن اخلاق، مكارم اخلاق، کظم غیظ، تواضع، اصلاح بین مردم و…
باطل: به معنای: نادرست، منکر، لغو، كج، پلید، پَلَشت، پوچ، رذیله و ضد ارزش و مصادیق باطل: کفر، شرک، نفاق، دورویی، تکبر، دروغ، خیانت، نقض عهد، لهو، غرور، سوظن، تجسس، غیبت، استهزاء، عیب جویی، غضب، بخل، اسراف، تبذیر، و …
منبع اصلی عزت خداوند تبارک و تعالی است
خداوند تبارک و تعالی کمال مطلق است و همه کمالات را داراست و منبع همه کمالات است بر همین اساس منبع و منشأ عزت به عنوان یک کمال، خداوند و تبارک و تعالی است. قرآن کریم در آیه 65 سوره یونس می‌فرماید: إِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِیعًا؛ عزت به تمامى از آن خداوند است.
عزت طلبی یک امر فطری بودن است
انسان فطرتا عزت‌خواه و ذلت‌گریز است اما در بعضی از موارد در مصادیق عزت اشتباه می‌كند و در بعضی از موارد به دلیل حقارت نفسی كه پیدا كرده است سراغ امور ذلت آور می‌رود.
عزت چگونه به دست می‌آید؟
عزت را باید از خداوند تبارک و تعالی درخواست کرد و دستیابی به عزّت حقیقی اتّصال به منبع اصلی عزّت است که از راه بندگی خداوند یعنی ایمان و عمل صالح حاصل می شود. خداوند تبارک و تعالی در آیه 10 سوره فاطر آمده است: مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعًا إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ؛ کسی که خواهان عزّت است باید از خدا بخواهد چرا که تمام عزّت برای خداست؛ سخنان پاکیزه به سوی او صعود می‌کند، و عمل صالح را بالا می‌برد.
- سنت الهی
عزت برای حق‌مداران قطعی و از سنت الهی است و ذلت برای حق‌گریزان قطعی و از سنت الهی است. عزت درستی می‌آورد و ذلت پَلَشتی‌آور است. بر اساس سنت الهی، عزت همواره با حق و حق همواره با عزت همراه است و ذلت همواره با باطل و باطل همواره با ذلت همراه است.
- حق‌مداری، عزت آفرین است
ممکن نیست کسی، حق‌گرا باشد و ذلیل شود و ممکن نیست کسی، حق را ترک کند و عزیز شود. همان حقیقتی که حضرت امام حسن عسکری عَلَیهِ‌السَّلام فرمود: ما تَرَكَ الحَقَّ عَزیزٌ إلاّ ذَلَّ؛ هیچ عزّتمندى، حقّ را فرو نگذاشت و رها نکرد، مگر این كه به ذلّت افتاد. وَ لا أخَذَ بِهِ ذَلیلٌ إلاّ عَزَّ؛ و هیچ ذلیلى، حق را نگرفت و به حق عمل نکرد، مگر این كه عزیز شد.
- عزتمندی، حق‌آفرین است
آدم‌های عزتمند به اعمال پسندیده روی می‌آورند و از اعمال ناپسند گریزانند و هرگز تن به ذلت نمی‌دهند. حضرت امام علی عَلَیهِ‌السَّلام در حکمت 441 نهج البلاغه می‌فرماید: مَنْ كَرُمَتْ عَلَیهِ نَفْسُهُ هانَتْ عَلَیهِ شَهَواتُهُ؛ آن که کرامت نفس دارد، هرگز هرزگی نمی‌کند. در حکمت 297 نهج البلاغه، حضرت امام علی می‌فرماید: مَا زَنَى غَیورٌ قَطُّ؛ آدم غیرتمند هرگز بی‌ناموسی نمی‌کند. حضرت امام علی در حکمت 396 نهج البلاغه می‌فرماید: الْمَنِيَّةُ وَ لَا الدَّنِيَّةُ، وَ التَّقَلُّلُ وَ لَا التَّوَسُّلُ؛ مرگ آری، پستی هرگز مرگ، و به اندك ساختن آری و دست به سوى دیگران دراز كردن هرگز. حضرت امام علی به قصابی که گفت گوشت ببر و فردا پولش را بده فرمود: چرا به تو بگویم صبر كن، به شكمم میگویم صبر كند. و یا حضرت امام حسین عَلَیهِ‌السَّلام می‌فرماید: مَوْتٌ في عِزٍّ خَيْرٌ مِنْ حَياةٍ في ذُلٍّ، مرگ با عزّت بهتر از زندگی با ذلت است. آدم عزتمند مردن با عزت را بر زندگی با ذلت ترجیح می‌دهد.
- ذلت پَلَشتی آور است
خواری و ذلت، پَلَشتی می‌آورد و به همین دلیل آدم‌های خوار و ذلیل به هر عمل ناپسند تن می‌دهند و در مقابل از انجام اعمال پسندیده عاجزند. امام هادی عَلَیهِ‌السَّلام در این باره می‌فرماید: مَنْ هانَتْ عَلَیهِ نَفْسُهُ فَلا تَأمَنْ شَرَّهُ؛ از شر آدم بی مقدار در امان مباش. و حضرت امام علی در حکمت 461 می‌فرماید: الْغِیبَةُ جُهْدُ الْعَاجزِ؛ غیبت تلاش افراد ناتوان است. آدم خوار و ذلیل غیبت می‌کند. و حضرت امام حسین دروغ را نشانه و زبونی می‌داند و می‌فرماید: اَلصِّدقُ عِزُّ و الکِذبُ عَجزٌ؛ راستی عزت است و دروغگویی از ناتوانی است. حضرت امام علی در حکمت 2 می‌فرماید: أَزْرَى بِنَفْسِهِ مَنِ اسْتَشْعَرَ الطَّمَعَ، وَ رَضِيَ بِالذُّلِّ مَنْ كَشَفَ عَنْ ضُرِّهِ، وَ هَانَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ مَنْ أَمَّرَ عَلَيْهَا لِسَانَه؛ آن كه طمع را شعار خود گرداند، خود را خوار کرده است ، و آن كس که از پريشان‌حالى خويش پرده برداشت، به خواری و ذلت تن داده است و آن كه زبانش بر او فرمانروا شد، خود را حقیر ساخته است.
به امید آن که خداوند تبارک و تعالی توفیق دهد تا عزتمندانه، حق‌جو و حق‌گرا گردیم و به اعمال پسندیده روی می‌آورند و از خواری و خفت، و ذلت و پَلَشتی دوری گزینیم. انشاءالله.
دیدگاهتان را بنویسید