عصر حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام یکى از طوفانى‌ترین، پیچیده‌ترین و دردناک‌ترین ادوار تاریخ صدر اسلام است. آن بزرگوار با دشوارترین، بحرانی‌ترین و سیاه‌ترین شرائط ممکن مواجه بود. برای روشن شدن پیچیدگی و دشواری عصر امامت حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام و برای روشن شدن جهاد خستگی ناپذیر و مبارزه نفس‌گیر آن بزرگوار و برای روشن شدن نتایج معجزه‌گونه ره‌آورد پیام عاشور؛ باید ابتدا شرائط حاکم بر دوران امامت حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام مورد بررسی و بازخوانی قرار گیرد.
نهضت کربلا و قیام عاشورای سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین عَلَیهِ السَّلام دارای دو بخش شهادت و پیام است. رهبر و پرچمدار بخش اول یعنی قیام و شهادت، سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین عَلَیهِ السَّلام است و رهبر و پرچمدار بخش دوم یعنی رساندن پیام، حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام است. در پیروزی نهضت کربلا و قیام عاشورا اهمیت بخش دوم کمتر از بخش اول نیست، زیرا حقانیت و پیروزی بخش اول به عملکرد صحیح و دقیق بخش دوم بستگی دارد و الا قیام و نهضت یا تحریف شده بود یا به دست فراموشی سپرده می‌شد.
عصر حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام یکى از طوفانى‌ترین، پیچیده‌ترین و دردناک‌ترین ادوار تاریخ صدر اسلام است. آن بزرگوار با دشوارترین، بحرانی‌ترین و سیاه‌ترین شرائط ممکن مواجه بود. برای روشن شدن پیچیدگی و دشواری عصر امامت حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام و برای روشن شدن جهاد خستگی ناپذیر و مبارزه‌ی نفس‌گیر آن بزرگوار و برای روشن شدن نتایج معجزه‌گونه ره‌آورد پیام عاشور؛ باید ابتدا شرائط حاکم بر دوران امامت حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام مورد بررسی و بازخوانی قرار گیرد.
بخش اول: شرائط حاکم بر دوران امامت حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام
- پست‌ترین افراد جامعه، امامت را به پادشاهی تبدیل کردند و با عنوان جانشینی پیامبر، بر امت اسلامی مسلط شدند و با نام امیرالمؤمنین، مقدرات مسلمانان را بدست گرفتند.
- سرسخت‌ترین دشمنان دین، با قیافه ظاهراً اسلامی، کفر و نفاق خود را مخفی کردند و امامان معصوم را به عنوان دشمنان دین به مردم معرفی کردند.
- بی‌دین‌ترین افراد به شیوه مرموزی، نابودی دین را هدف قرار دادند و بجای ارزش‌های دینی، انحراف و بدعت، فساد و فحشا را رواج دادند و جاهلیت رخت بربسته را دوباره به جامعه برگرداندند.
- سفاک‌ترین افراد با رعب و وحشت، اختناق و خفقان، ظلم و ستم، کشتار و خونریزی؛ از کشته‌‌ی شیعیان پشته‌ها ساختند.
- دروغ‌گوترین افراد با ادعای خون‌خواهی از امام شهید، با حکومت امویان درافتادند و به روش حاکمان سفاک عمل کردند و راه و روش با آنان را پیمودند.
- بی‌بصیرتی و سکوت خواص اهل حق و روحیه متزلزل و بی‌ثبات مردم که به هیچ وجه نمی‌شد بر کمک و یاری آن‌ها حساب کرد؛ پیچیدگی و دشواری شرائط را افزون کرده بود.
- همزمان شدن امامت حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام، با یک جنگ بی‌رحمانه و کشتار فجیعانه و شهادت پدر، برادران، 17 تن از خاندان عصمت و طهارت و 72 تن از اصحاب و اسارت خود و خاندان عصمت و طهارت همراه سرهای بریده شهیدان و گرداندن شهر به شهر و دیار به دیار از کوفه تا شام؛ شرائطی بود که هیچ امامی در آن شرائط به امامت نرسیده بود.
- رخداد فجیع‌ترین حادثه پس از حادثه دلخراش کربلا و شهادت صدها حافظ قرآن کریم و اصحاب پیامبر در فاصله دو سال در واقعه حره، به عنوان بخشی از هزاران جنایات بنی‌امیه است که شرائط حاکم بر دوران امامت حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام بسیار بحرانی و شکننده کرده بود.
بخش دوم: اقدامات راهبردی حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام
این شرائط طوفانى و دردناک می‌رفت تا بنیان‌های جامعه را به تباهی کشد، اسلام را با چالشی جدی روبرو سازد و مسلمانی از رونق بیندازد، حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام، در این شرائط طوفانى و دردناک با صبوری زایدالوصف، با تدبیر شایسته، با شیوه منحصر به فردِ رهبری، با اقدامات راهبردی و با جهادی خستگی ناپذیر و مبارزه‌ای نفس‌گیر؛ وظائف خطیر امامت را به شایستگی انجام داد و تمامی تهدیدها را به فرصت‌های ناب تبدیل نمود.
همان گونه که حضرت امام علی عَلَیهِ السَّلام به شیوه ترک مخاصمه بعد از ارتحال حضرت رسول صَلَّى الله عَلَيْهِ وَ آلِهِ و سَلَّم، و حضرت امام حسن مجتبی عَلَیهِ السَّلام با پذیرش صلح تحمیلی، و سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین عَلَیهِ السَّلام با جهاد و قیام عاشورا؛ حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام در آن شرائط طوفانى و دردناک، به شیوه سلف صالح خود عمل نمود و از دل تمامی تهدیدها، فرصت‌های نابی را برای جهان اسلام بوجود آورد و پیچیده‌ترین، طوفانى‌ترین، بحرانی‌ترین و دردناک‌ترین دوران تاریخ اسلام را به نفع اسلام و مسلمین تغییر داد.
حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام در آن شرائط طوفانى و دردناک، چهار وظیفه اصلی امامت و رهبری را به بهترین شیوه و عالی‌ترین روش و قوی‌ترین شکل؛ عملی ساخت. آن بزرگوار هم دین مبین اسلام را ترویج کرد، هم جامعه اسلامی را هدایت و رهبری کرد، هم از اسلام و نوامیس مسلمین خاصه شیعه دفاع کرد و هم با جهادی خستگی ناپذیر و مبارزه‌ای نفس‌گیر با ظلم و فساد مبارزه کرد، به گونه‌ای که قیام‌ها یکی پس از دیگری راه افتاد و زمینه تبیین معارف و تبلیغ و ترویج آموزه‌های دینی برای امامان بعدی (امام محمد باقر و امام جعفر صادق عَلَیهِم‌السَّلام) فراهم گردید و کشتی نجات امت به سلامت به ساحل نجات رسید. اسلام حفظ شد، مسلمانی تقویت گردید و آن دوران در تاریخ اسلام جاودانه شد.
- خطبه‌های آتشین
حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام به کمک حضرت زینب کبری عَلَیها السَّلام، با بیانات مستدل و با سخنان روشن‌گر و با خطبه‌های آتشین در کوفه و شام:
هم حقانیت قیام و نهضت سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین عَلَیهِ السَّلام را ثابت کرد؛
هم حقانیت اهل‌بیت عصمت و طهارت را اثبات نمود؛
هم از سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین عَلَیهِ السَّلام و یاران باوفای آن بزرگوار دفاع کرد؛
هم یاد و خاطره جانفشانی‌های صحنه کربلا و حماسه عاشورا را تا ابد زنده نگه‌داشت؛
هم پیام نجات‌بخش آن را به نسل‌های بعدی منتقل کرد؛
هم قیام سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین عَلَیهِ السَّلام را اثرگذار و ماندگار ساخت؛
هم اسلام را زنده نگه‌داشت؛
هم پیروزی ظاهری دستگاه خلافت را به شکست واقعی تبدیل نمود؛
هم شکست ظاهری قیام عاشورا را به پیروزی واقعی مبدل کرد؛
هم پیروزی خون بر شمشیر را در تاریخ جاودانه ساخت؛
هم روحیه شهادت طلبی را تثبیت کرد؛
هم پشتوانه‌ی فکری امویان را درهم کوبید؛
هم هیئت حاکمه را رسوا ساخت؛
هم انقراض دودمان پلید بنی‌امیه را رقم زد؛
هم بی‌وفایی کوفیان را برملا ساخت؛
هم دامنه‌ی تبلیغات زهرآگین چندین ساله‌ی امویان علیه اهل‌بیت عصمت و طهارت را درهم شکست؛
و هم نهضت سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین عَلَیهِ السَّلام را از تحریف نجات داد.
حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام با خطبه‌های آتشین و با افشاگری‌های پی‌درپی، از طلبکاری مسببان صحنه‌ی دلخراش کربلا جلوگیری کرد؛ چرا که گذر زمان نشان داده است که قدرت‌های جائر، با تحریف حقایق تاریخ به نفع خود، همواره ستمگران را تطهیر کرده و مظلومان را مقصر جلوه داده‌اند و اگر افشاگری‌های پی‌درپی حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام و حضرت زینب کبری عَلَیها السَّلام نبود، امروز ما به عنوان مسببان صحنه کربلا بدهکار بودیم و نسل امویان از ما طلبکار بودند.
- ذکر مصائب کربلا
حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام به عنوان بزرگ‌ترین عزادار سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین عَلَیهِ السَّلام در خفقان‌ترین شرائط حاکم، در هر مناسبتی، با ذکر مصائب کربلا و یادآوری خاطرات دلخراش صحنه عاشورا:
هم حماسه بی‌بدیل عاشورا را تقدس بخشید؛
هم مظلومیت سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین عَلَیهِ السَّلام را ثابت کرد؛
هم احساسات مسلمانان را برای دفاع از مظلوم، برمی‌انگیخت؛
هم قیام سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین عَلَیهِ السَّلام را از فراموشی نجات داد؛
هم خباثت درونی حاکمان جور را فریاد زد؛
- دعا و مناجات
حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام در خفقان‌ترین شرائط حاکم، با روش عالی و بی‌بدیل دعا به عنوان بهترین شیوه‌ی تبلیغ و تربیت:
هم عالی‌ترین معارف دین را برای تشنگان زلال معرفت تبیین نمود؛
هم پیچیده‌ترین آموزه‌های دینی را در قالب دعا و مناجات تعلیم داد؛
هم مسلمانان را برای پیروی صحیح از منویات دین تربیت نمود؛
هم برای مبارزه و دفاع از کیان اسلام، با تربیت نیروهای ارزشی؛ کادرسازی کرد؛
هم مسلمانان را برای دفاع جانانه از کیان اسلام و مسلمین مجهز ساخت؛
هم یک مبارزه مخفی و در عین حال کارساز با دشمن غدّار را پی‌ریزی نمود.
- شور و شعور حسینی
حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام به عنوان بزرگ‌ترین عزادار سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین عَلَیهِ السَّلام با ذکر مصائب کربلا، قلوب شیعه را با عزاداری اهل‌بیت عصمت و طهارت پیوند می‌زد و احساسات مسلمانان را برمی‌انگیخت و وقتی قلب‌ها رقیق می‌شد؛ قلوب مسلمانان را با دعا و مناجات به خالق هستی مرتبط می‌ساخت و با عبادت و سجده‌های طولانی، این پیوند را استحکام می‌بخشید. آن بزرگوار، شور حسینی را با شعور حسینی درآمیخته بود. با ذکر مصائب کربلا، شور حسینی را و با دعا و عبادت، شعور حسینی را پیوند زده بود.
حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام به عنوان بزرگ‌ترین عزادار سید و سالار شهیدان، بیشترین دعا، بیشترین عبادت و طولانی‌ترین سجده‌ها را از خود به یادگار گذاشت و از این رهگذر ضرورت ارتباط قلبی با پروردگار عالم را برای جهادگر و برای نتیجه‌بخشی جهاد، تبیین نمود و به همه دلدادگان و عاشقان فهماند که مبارزه و دفاع از کیان اسلام و مسلمین، از راه ارتباط با خالق هستی میسر است و از طرف دیگر به مدعیان هم فهماند که دفاع از حریم اهل‌بیت عصمت و طهارت غیر از این طریق به انحراف کشیده می‌شود.
جهادی خستگی ناپذیر و مبارزه‌ی نفس‌گیر حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام در آن شرائط طوفانی، پیچیده، دردناک و بحرانی، به حدی موفقیت آمیز و پیروزمندانه بود که خلفای غاصب، وجود پر برکت آن بزرگوار را نتوانستند تحمل کنند و حضرت را پس از آزار و اذیت‌های بسیار به شهادت رساندند.
حضرت امام سجاد عَلَیهِ السَّلام پس از 34 سال امامت، در 25 محرم سال 95 هجری قمری و در سن 57 سالگی به دست ولید بن عبدالملک ملعون به شهادت رسید و در قبرستان بقیع کنار عموی بزرگوارش به خاک سپرده شد.
وَسَلَامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَيَوْمَ يَمُوتُ وَيَوْمَ يُبْعَثُ حَيًّا
دیدگاهتان را بنویسید