خداوند، حضرت محمد را به پيامبرى برگزيد تا در ادامه رسالت انبياى پيشين به هدايت مردم بپردازد و سنت هدايت بشر از سوى خداوند را استمرار بخشد. آن حضرت9 همانند همه پيامبران الهى در راه خدا كوشيد و در طى 23 سال رسالت خود، علاوه بر مردم شبه جزيرة العرب مردم ديگر سرزمينها را به اسلام فراخواند و زمينه گسترش اسلام را فراهم ساخت به طورى كه پس از وفات آن حضرت، طولى نكشيد كه سرزمينهاى بسيارى توسط مسلمانان فتح شد و دايره گسترش اسلام اكثر نواحى خاور ميانه را در برگرفت.
در بررسى عوامل گسترش اسلام در ميان مردم حجاز، عوامل چندى را مىتوان برشمرد، اما به طور مسلّم، از مهمترين و پر اهميتترين اين عوامل، شخصيت پيامبر اكرم واخلاق بسیارخوب ایشان بود.
آن حضرت9 با اخلاق كريمه خود توانست دلها را به سوى اسلام جذب كند. برخوردهاى آن حضرت، دوستان و يارانش را مجذوبتر و دشمنانش را سرافكنده و خجل مىساخت.
خداى متعال از سجاياى اخلاقى پيامبر با تعبير «خُلق عظيم» ياد كرده و مىفرمايد:
وَإِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ. (قلم: 4)
و تو اخلاق عظيم و برجستهاى دارى.
و در آيه ديگر به تأثير غير قابل انكار اخلاق پيامبر9در جلب قلوب و جذب پيروان اشاره دارد:
فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنتَ فَظّاً غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ …. (آل عمران: 159)
به [بركت] رحمت الهى، در برابر آنان [: مردم] نرم و مهربان شدى! و اگر خشن و سنگدل بودى، از اطراف تو پراكنده مىشدند.
امير مؤمنان در توصيف شخصيت آن حضرت مىفرمايد: «هر كس بدون آشنايى قبلى او را مىديد، هيبتش او را فرا مىگرفت و هر كس با او معاشرت مىكرد، دوستداراو مىشد.» در برخورد با اصحاب خويش، به طور مساوى نسبت به آنها بذل توجه مىكرد و همواره خوشرو و متبسّم بود. او خشن، سنگدل، تندخو، دشنامگو، عيبجو و پرمزاح نبود.
عفو و گذشتش نسبت به هر كس كه ظلم به او كرده بود، نزد همه شهرت داشت. او حتى «وحشى» قاتل عمويش حمزه را بخشيد و ابوسفيان با آنهمه سابقه شرارت عليه اسلام را مورد عفو قرار داد. با افراد چنان رفتار صميمى داشت كه هر فردى گمان مىكرد پيامبر نهايت علاقه و دوستى را با او دارد و او را بر ديگران ترجيح مىدهد. ترجيح عفو و گذشت بر انتقام، وفادارى بر عهد و پيمان حتى با دشمنان، تفكر، تدبير و دورانديشى در مسائل، تواضع و فروتنى بسيار، رعايت نظافت و پاكيزگى، رعايت ادب در برخورد با ديگران، احترام به افكار ياران و مشورت با آنان، پرهيز از دنياطلبى و دنيادوستى و … تنها نمونههايى از اخلاق بسيار پسنديده آن حضرت بود كه هر يك به گونهاى سبب جلب افراد به آيين اسلام مىگرديد. تاريخ سياسى اسلام، رسول جعفريان، ص 15و16، به نقل از الشفاء بتعريف حقوق المصطفى، ج 1، ص 150. وبه نقل از المعرفة والتاريخ، ج 3، ص 287.
اما جنبه ديگرى از رفتار آن حضرت كه سهم بسيار والايى در گسترش اسلام داشت، تلاش بىوقفه و خستگىناپذير آن حضرت، همراه دلسوزى فراوان براى هدايت افراد به اسلام بود.
خداوند متعال در توصيف هدايتگرى آن حضرت مىفرمايد:
لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ أَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَاعَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُم بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُوفٌ رَحِيمٌ. (توبه: 128)
به يقين رسولى از خود شما به سويتان آمد كه رنجهاى شما بر او سخت است؛ و اصرار بر هدايت شما دارد؛ و نسبت به مؤمنان رؤوف و مهربان است.
واین هم ناشی ازاخلاق زیبا وپسندیده آن انسان کامل وآن شخصیت بی بدیل وآن برگزیده ویژه الهی است
بررسی ومراجعه به سیره وروش آن انسان شایسته،برای الگو گیری ودرس گرفتن ازظرائف حرکات وسکنات اوست چرا که بفرمایش خداوندعز وجل درقرآن شریف،او بهترین الگو برای مومنان ، دراین دنیای پراززشتی وکجی است
لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كانَ يَرْجُوا اللهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَكَرَ اللهَ كَثِيراً (033 | احزاب – 21)
به يقين براى شما در زندگى پيامبر خدا سرمشق نيكويى بود، براى آنها كه اميد به رحمت خدا و روز بازپسين دارند و خدا را بسيار ياد مى كنند.
حقیردراین مختصرباوسع وتوان ضعیف وکمم، به بررسی وکاووش گوشه هایی اززندگی آن حضرت وآنچه درمنابع مسلمین ازشیعه وسنی آمده ،برای درس گرفتن ازآن منبع نوروبکارگیری آن درزندگیهای ظلمانی وپرتلاطم وپرفراز ونشیب خودمان وهمه انسانهایی که تشنه آب خوشگوار ومحتاج نورانیت این شخصیت مقدس آسمانی هستند ،پرداخته ام،
باشدکه این مختصردریچه ای کوچک باشدبرای استضاعه ونورگرفتن ازآن معدن نورو بال ملخی باشد به ساحت مقدس آن رادمرد الهی.
به امیداینکه ازاین کوچکترین این تلاش ناقص وناچیر را بپذیرندودرروزهای نیازم بالطف وعنایتشان مرا دستگیری نموده وازآب کوثربدست پر برکت خود ودست ساقی کوثرمولایم امیرالمومنین علی، سیرابم کنند
که آن دوبزرگوار،حجت خدایی اندکه «یقبل الیسیرویعفوا عن الکثیر».
کوچکترین وناقابلترین خدام امام عصرارواحنافداه
جمادی الثانی1445 مطابق باآذر1402
احمدرضا انصاری
برای مطالعه و دریافت رایگان مقاله بهترین درس‌های زندگی این جا کلیک نمایید.
دیدگاهتان را بنویسید