یکی از مسائل بسیار مهم در انجام حج، موضوع استطاعت است چرا که در نیت حج باید واجب بودن یا نبودن آن دقیق مشخص شود و حاجی بیت الله الحرام باید با آشنایی نسبت به مسائل استطاعت، ببیند حج او واجب است یا خیر تا در نیت همه اعمال، آن را معین نماید. چرا که اگر کسی که مستطیع نباشد نمی‌تواند حج واجب نیت کند یا کسی که مستطیع است نمی‌تواند نایب دیگری برای انجام حج شود.
حج مانند بقیه واجبات با وجود شرایط، واجب می‌شود و بدون وجود تمامی شرایط، واجب نخواهد بود.
شرائط وجوب حج
- بلوغ: پس بر کودک حج واجب نیست، گرچه اگر با شرایط صحت انجام دهد، حج او صحیح است اما از حج واجب کفایت نمی‌کند؛
- عقل: پس بر مجنون و کسی که در حکم اوست مانند کسی که آلزایمری شدید دارد یا فاقد تمیز است، واجب نیست؛
- حریت: پس بر عبد واجب نیست؛
- استطاعت مالی: داشتن هزینه رفت و برگشت سفر و داشتن ضروریات زندگی متناسب با شأن همچون منزل مسکونی و وسائل زندگی؛
- استطاعت بدنی: صحت بدن به طوری که بدون حرج و مشقت شدید توانایی بر اعمال حج داشته باشد؛
- استطاعت طریقی: باز بودن راه و نبودن مانع
- استطاعت وقتی: از زمان تحقق استطاعت مالی و بدنی و طریقی، وقت کافی برای سفر حج و انجام اعمال داشته باشد
- رجوع به کفایت: پس از بازگشت از حج منبع درآمدی برای زندگی داشته باشد به طوری که به مشقت و حرج نیفتد و اگر قدرت بر کسب لایق به حال خود داشته باشد، کافی است. همه مراجع عظام.
وجوب حج بر مستطیع فوری است یا خیر؟
وجوب حج بر مستطیع فوری است و واجب است در سال اول استطاعت آن را به جا آورد و تأخیر جایز نیست. و اگر كوتاهى كند حج بر او مستقر مى‌شود: (همه مراجع غیر از آیت الله سیستانی).
وجوب فوریت حج عقلی اسـت و اگر اطمینان دارد که در سال بعد یا سال های بعـد می تواند آن را انجام دهد، تأخیر جایز است: آیت الله سیستانی.
کسی که حج بر او مستقر شده اگر انجام حج برای او حرجی داشته باشد، باید نائب بگیرد تا به نیابت از او انجام دهد و اگر نائب نگیرد تا فوت کند؛ باید از اموال او، هزینه یک حج نیابتی ولو از میقات، کنار گذاشته شود. همه مراجع عظام.
کسی که شرایط وجوب حج را ندارد یا حج واجب خود را بجا آورده حج بر او مستحب است. همه مراجع عظام.
آیا با ثبت نام حج واجب می‌شود؟
- اگر زمان ثبت نام مبلغ روز حج را داشته باشد، حج برای او واجب می‌شود. همه مراجع عظام.
- اگر زمان ثبت نام مبلغ روز حج را نداشته باشد اما زمان عزیمت، مبلغ مورد نیاز را دارد، حج بر او واجب است. همه مراجع عظام.
- اگر زمان ثبت نام و زمان عزیمت مبلغ حج را ندارد و باید قرض کند. در این مورد چند قول است:
کسی با قرض مستطیع نمی‌شود: آیات عظام امام و نوری.
اگر به سادگی بتواند قرض خود را ادا کند، مستطیع می‌شود : آیت الله خامنه‌ای.
اگر قدرت پرداخت قرض را داشته باشد مستطیع می‌شود: آیات عظام خویی، صافی، فاضل و گلپایگانی.
اگر قدرت پرداخت آن را بدون مشقت شدید داشته باشد، مستطیع می‌شود: آیت الله زنجانی.
اگر وقت پرداخت آن آن قدر دور باشد که عقلاء به آن توجه نکنند، مستطیع می‌شود: آیت الله سیستانی
اگر معادل قرض اموالی داشته باشد که از محل آن بتواند بدهی خود را بدهد، مستطیع می‌شود: آیات عظام بهجت و تبریزی.
اگر معادل قرض اموالی داشته باشد که از محل آن بتواند بدهی خود را به آسانی بدهد، مستطیع می‌شود: آیت الله مکارم.
اگر قرض مدت دار باشد و مدت آن به قدری طولانی باشد که اطمینان عرفی به تمکن از ادای آن را در مدت یاد شده داشته باشد، مستطیع می‌شود: آیت الله سبحانی.
آیا کسی با قرض مستطیع می‌شود؟
با قرض کسی مستطیع نمی‌شود: آیات عظام امام و نوری.
اگر به سادگی بتواند قرض خود را ادا کند، مستطیع می‌شود: آیت الله خامنه‌ای.
اگر قدرت پرداخت آن را داشته باشد مستطیع می‌شود: آیات عظام خویی، صافی، فاضل و گلپایگانی.
اگر قدرت پرداخت آن را بدون مشقت شدید داشته باشد، مستطیع می‌شود: آیت الله زنجانی.
اگر وقت پرداخت آن، آن قدر دور باشد که اصلاً عقلاء به آن توجه نکنند، مستطیع می‌شود: آیت الله سیستانی.
اگر معادل قرض، اموالی داشته باشد که از محل آن بتواند بدهی خود را بدهد، مستطیع می‌شود: آیات عظام بهجت و تبریزی.
اگر معادل قرض، اموالی داشته باشد که از محل آن بتواند بدهی خود را به آسانی بدهد، مستطیع می‌شود: آیت الله مکارم؛
اگر قرض مدت دار باشد و مدت آن به قدری طولانی باشد که اطمینان عرفی به تمکن از ادای آن را در مدت یاد شده داشته باشد، مستطیع می‌شود: آیت الله سبحانی.
کسی که استطاعت مالی دارد امّا شرایط دیگر را ندارد می‌تواند در مال تصرف کند؟
تصرف در مال جایز است: آیات عظام امام، بهجت، تبریزی، فاضل، مکارم و نوری.
جایز نیست: آیات عظام خویی، زنجانی، سبحانی و سیستانی.
جایز نیست، بنا بر احتیاط واجب: آیت الله خامنه‌ای.
جایز نیست؛ اگر اطمینان دارد که در سال‌های بعد، از دیگر جهات استطاعت پیدا می‌کند: آیت الله گلپایگانی.
جایز نیست، بنا بر احتیاط واجب، اگر اطمینان دارد که در سال‌های بعد، از دیگر جهات استطاعت پیدا می‌کند: آیت الله صافی.
کسی که شرایط وجوب حج را ندارد یا حج واجب خود را بجا آورده، حج بر او مستحب است: همه مراجع عظام.
دیدگاهتان را بنویسید