امام حسن عسكری عَلَیهِ‌السَّلام با آن‌که در شرائط بسیار سخت و طاقت فرسا به امامت رسید، اما همه فشارهای حکومت جور را به جان خرید و در یك مبارزه نفس‌گیر، تمام وظایف امامت و رهبری را نسبت به دین، نسبت به جهان اسلام، نسبت به یاران، نسبت به امام زمان، به شایستگی انجام داد.
یازدهمین اختر امامت و ولایت و پدر “مصلح جهانی و منجی بشریت”
حسن بن علی، مشهور به امام حسن عسکری عَلَیهِ‌السَّلام، یازدهمین امام شیعیان، در 8 ربیع الثانی سال 232 هجری قمری دیده به جهان گشود و در (3 رجب یا 25 جمادی‌الثانی یا 26 جمادی‌الثانی) سال 254 هجری قمری، در سن 22 سالگی، به امامت رسید و پس از 6 سال امامت، و در 8 ربیع‌الاول سال ۲۶۰ هجری قمری، در سن 28 سالگی، به شهادت رسید.
در سال 254 هجری قمری امام هادی عَلَیهِ‌السَّلام پدر بزرگوار امام حسن عسکری عَلَیهِ‌السَّلام به دست معتمد عباسی به شهادت رسید و آن بزرگوار در جوانی و در شرائط بسیار سخت و طاقت فرسا، عهده‌دار امامت و رهبری جهان اسلام گردید.
دوری از وطن، دوری از خاندان، فضای کاملاً پلیسی، محبوس در شهری کاملاً نظامی و در غربت؛ شرائط امامت امام حسن عسکری عَلَیهِ‌السَّلام را بسیار سخت و طاقت فرسای کرده بود و مواجهه با سه خلیفه غاصب عباسی، که همگی در استبداد و خودکامگی دست کمی از نیاکان ملعون خود نداشتند؛ این سختی و دشواری را دو چندان ساخته بود.
آگاهی‌های تاریخی از زندگی و سیره امام حسن عسكری عَلَیهِ‌السَّلام بسیار محدود است به گونه‌ای که حتی بر شیعیان چگونگی زندگی و سیره‌ی آن بزرگوار پوشیده مانده است. این محدودیت گرچه حکایت از فشار خلفای جبار و ستمگر بر امام و اصحاب و هم‌چنین حکایت از تنگنا قرار گرفتن پیروان در ثبت وقایع و حوادث دارد و ضرورت تقیه و حفظ اسرار در شیوه‌های پنهانی مبارزه برای حفظ امامت و شیعیان را ایجاب می‌کرده است؛ اما کوتاهی یا کج فهمى برخی از پژوهندگان، بی‌تأثیر در عدم شناخت بخشِ عظیمى از زندگى آن بزرگوار نیست.
به تعبیر رهبر انقلاب اسلامی به همین دلیل زندگى ائمه، علیهم السلام به درستی شناخته نشده و ارج و منزلت جهاد مرارت بار آن بزرگواران حتى بر شیعیانشان نیز پوشیده مانده است و علیرغم هزاران کتاب کوچک و بزرگ و قدیم و جدید درباره‌ی زندگى ائمه علیهم السلام، امروز همچنان غبارى از ابهام و اجمال، بخش عظیمى از زندگى این بزرگواران را فرا گرفته وحیات سیاسى برجستهترین چهرههاى خاندان نبوت که دو قرن و نیم از حساسترین دورانهاى تاریخ اسلام را در بر می‌گیرد با غرض ورزى یا بی‌اعتنایی و یا کج‌فهمى از پژوهندگان و نویسندگان روبرو شده است. این است که ما از یک تاریخچه‌ی مدون و مضبوط درباره‌ی زندگى پرحادثه و پرماجراى آن پیشوایان، تهی دستیم.
امام حسن عسكری عَلَیهِ‌السَّلام با آن‌که در شرائط بسیار سخت و طاقت فرسا به امامت رسید، اما همه فشارهای حکومت جور را به جان خرید و در یك مبارزه نفس‌گیر، تمام وظایف امامت و رهبری را نسبت به دین، نسبت به جهان اسلام، نسبت به یاران، نسبت به امام زمان، به شایستگی انجام داد.
با آن که تمام دوران امامت امام حسن عسكری عَلَیهِ‌السَّلام در سامرا تحت سلطه حاکمان عباسی گذشت اما آن بزرگوار، تمام محدودیت‌های حاکم بر جامعه اسلامی را با رهبری داهیانه خود به فرصت تبدیل کرد و جهان پهناور اسلام یعنی از آفریقا تا غرب هند و از طبرستان و ایران و شامات تا جنوب جزیرة العرب و یمن كه تشنه هدایت بودند را با تدبیر شایسته، رهبری و هدایت كرد.
در این شرائط پیچیده و دشوار، امام حسن عسكری عَلَیهِ‌السَّلام، در طول امامت خود، با جهادی خستگی ناپذیر و با مبارزه‌ای نفس‌گیر؛ وظائف امامت را همانند اسلاف صالح خود به بهترین شیوه و شایسته‌ترین روش عملی ساخت و از دل تمامی تهدیدها، فرصت‌های نابی را برای جهان اسلام بوجود آورد، جامعه اسلامی را از چالش جدی نجات داد، جهان اسلام را به خوبی رهبرى کرد و اسلام ناب محمدی را بدون پیرایش و انحراف توسعه داد و به دست نسل‌های بعدی سپرد.
امام حسن عسكری عَلَیهِ‌السَّلام در طول امامت خود، هم آيين نجات بخش و دین مبین اسلام را به صورت شایسته ترویج کرد، هم اندیشه‌های صحیح دینی را تبیین نمود، هم معارف و آموزه‌های دین مبین اسلام را گسترش داد، هم با ایجاد و تقویت شبكه ارتباطىِ جهان اسلام، با شیعیان ارتباط برقرار کرد، هم جغرافیای شیعه را توسعه داد، هم بر جمعیت شیعه افزود، و هم برای شیعه عزت و برای جهان اسلام عظمت آفرید.
امام حسن عسكری عَلَیهِ‌السَّلام به رغم تمامى كنترل‌ها و مراقبت‌هاى حاکمان جور، با فعالیت‌هاى سرى خود؛ جامعه اسلامی را در برابر تهدیدها و شیعه را در برابر انحرافات و دین مبین اسلام را در برابر افكار انحرافی و اصحاب را در برابر خلفای جور حفظ کرد و در میان فشار، اختناق و جاسوسی به شیوه‌های منحصر به فرد اصحاب خود را تربیت نمود.
امام حسن عسكری عَلَیهِ‌السَّلام به رغم تمامى كنترل‌ها و مراقبت‌هاى حاکمان جور، با افكار و شبهات انحرافی مبارزه کرد، با رعایت تدابیر امنیتی، اصحاب خود را از گزند حوادث نجات داد و از انحراف و سستی جمعیت شیعه و خاصه اصحاب و یاران، جلوگیری نمود.
امام حسن عسكری عَلَیهِ‌السَّلام با آموزش‌های لازم و بکارگیری شیوهای منحصر به فرد، جهان تشیع را براى دوران غيبت آن ذخيره الهي، آماده کرد و شیعیان را به وظائفشان در دوران غیبت آشنا ساخت و با ایجاد و تقویت شبكه ارتباطىِ جهان اسلام نمایندگانی از میان شخصیت‌های برجستۀ شیعه، در مناطق فراوان نصب کرد از این راه با شیعیان در همۀ مناطق ارتباط داشت. عثمان بن سعید عمری و محمد بن عثمان عمری و احمد بن اسحاق بن عبدالله قمی از وکلای آن بزرگوار بودند.
یکی از سختی‌های دوران امامت امام حسن عسكری عَلَیهِ‌السَّلام ممنوع الملاقات بودن آن بزرگوار بود، به حدی که شیعیان تشنه دیدار در روزهای انتقال آن حضرت به دارالخلافه در بین راه به انتظار می‌ایستادند تا هنگام عبور، آن بزرگوار را ملاقات کنند و اگر ممکن شد با آن حضرت سخنی بگویند یا سؤالی از ایشان بپرسند و این در حالی بود در بعضی از مواقع شرائط آن قدر امنیتی می‌شد و شیعیان زیر نظر و کنترل بودند که حضرت برای حفظ جان اصحاب مجبور می‌شدند به گونه‌ای رفتار کنند که کسی به حضرت سلام نکند یا با دست به حضرت اشاره نکند تا جان اصحاب حفظ شود.
علی بن جعفر حلبی نقل می‌کند: در یکی از روزها که قرار بود امام را به دارالخلافه ببرند ما به انتظار دیدار وی بین راه جمع شدیم؛ در این حال از طرف آن حضرت نوشته‌ای بدین مضمون به ما رسید: ألّا یسلمنّ علیّ أحد و لا یشیر الیّ بیده و لا یؤمئ فإنّکم لا تؤمنون علی أنفسکم؛ کسی بر من سلام و حتی اشاره هم به طرف من نکند؛ زیرا در امان نیستید.
یکی از سختی‌های دیگر دوران امامت امام حسن عسكری عَلَیهِ‌السَّلام، شهرت یافتنِ قیام امام دوازدهم عج الله تعالی فرجه الشریف بود. این حقیقت خلیفه وقت را برآن داشته بود تا در جستجوی فرزند امام عسکری براید و به هر وسیله ممکن از آن جلوگیری کند. به همین دلیل آن بزرگوار ولادت فرزندش را مخفی کرد تا فرزند دلبندش که ذخیره الهی بود از گزند خلیفه غاصب در امان بماند.
موفقیت امام حسن عسكری عَلَیهِ‌السَّلام در رهبری و هدایت جامعه و در مبارزه با خلفای فاسد و فاجر، به حدی چشمگیر و پیروزمندانه بود که خلفای غاصب وجود پر برکت امام را نتوانستند تحمل کند و با آن كه در فضای کاملاً پلیسی و در شهری کاملاً نظامی، مراقب آن بزرگوار بودند؛ با این حال چندین بار آن بزرگوار را به زندان انداختند و سرانجام در سن 28 سالگی که بیش از 6 سال از عمر شریف امامت آن بزرگوار نگذشته بود، حضرت را به شهادت رساندند.
وَسَلَامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَيَوْمَ يَمُوتُ وَيَوْمَ يُبْعَثُ حَيًّا
دیدگاهتان را بنویسید