زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین عَلَيْهِ الْسَّلام در گرو برگزاری شایسته‌ی مراسم عزاداری و مجالس سوگواری است و برگزاری شایسته‌ی مراسم عزاداری و مجالس سوگواری، به رعایت شایسته‌ی آداب و شرائط، و حدود و ثغور عزاداری است.
زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین عَلَيْهِ الْسَّلام در گرو برگزاری شایسته‌ی مراسم عزاداری و مجالس سوگواری است و برگزاری شایسته‌ی مراسم عزاداری و مجالس سوگواری، به رعایت شایسته‌ی آداب و شرائط، و حدود و ثغور عزاداری است.
مراسم عزاداری و مجالس سوگواری باید مستند، محتوائی، شایسته، صحیح، دقیق، فراگیر، همگانی، پرشور، با پذیرائی وزین، با آداب و شرائط، با حدود و ثغور و با نظر کارشناسانِ خِبره و آزموده برگزار شود تا شرکت کننده تعبدش نسبت به دین، التزامش نسبت به وظائف دینی، تبعیت پذیریش نسبت به رهبران دینی بیشتر شود و اسلام گسترش یابد، دین تقویت شود و از آفت، آسیب، انحراف و دشمنی حفظ گردد.
آن چه در پیش رو است “آداب عزاداری حضرت امام حسین علیه السلام” است که از آن به “منشور اخلاقی عزاداری حضرت امام حسین علیه السلام” یاد می‌شود و در این نوشتار، در سه بخش تقدیم علاقمندان می‌گردد:
بخش اول: آداب عزادار
- شیفته کسب دانش دین
یکی از اهداف زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، آشنائی با معارف و آموزه‌های دینی است که وقتی با عشق و علاقه به اهل بیت عصمت وطهارت عجین شود، تا عمق جان عزادار نفوذ کرده، او را به انجام واجبات و مستحبات و ترک محرمات و مکروهات وامی‌دارد. بر این اساس عزادار واقعی امام حسین باید با فراگیری آموزه‌های دینی، بر دانش دینی خود بیفزاید تا به شاهراه سعادت و رستگاری برسد.
- دین باور
یکی از اهداف زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام تقویت باور دینی است. عزادار واقعی امام حسین باید با تقویت باور دینی، برای دینش و برای اعتقاداتش احترام قائل شود و به کوچک‌ترین چیزی، دینش را متهم نسازد، با هر حرفی، شک به دل راه ندهد، گوش به شایعات نکند، هر شبهه‌ای را قبول ننماید و برای شبهات، پاسخ در خور دین جستجو کند و در برابر شبهه، عالمانه و متعهدانه رفتار نماید.
- عامل به وظائف دینی
دقت در انجام شایسته‌ی واجبات و اهتمام به ترک محرمات و توجه به انجام مستحبات و دوری از مکروهات یکی از مهم‌ترین فلسفه‌ی قیام و یکی از فلسفه‌های اصلی برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام است. آن بزرگوار در میان معرکه بر رعایت مستحبات و ترک مکروهات اصرار می‌ورزید و در زیارت‌نامه‌ی آن بزرگوار بر این حقیقت تأکید شده است: أَشْهَدُ أَنَّک قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیتَ الزَّکاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیتَ عَنِ الْمُنْکرِ وَ أَطَعْتَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ حَتَّى أَتَاک الْیقِین. بر این اساس عزادار واقعی امام حسین باید انسان به تمام معنا متدین باشد و وظائف دینی را به دقت انجام دهد و با انجام واجبات و ترک محرمات و حتی رعایت مستحبات و ترک مکروهات، نهایت کوشش خود را بکار گیرد تا در مراسم عزاداری و مجالس سوگواری واجبی ترک نشود و حرامی صورت نگیرد.
- کسب شایستگی لازم
عزاردار در حقیقت یک مبارز، یک جهادگر و یک حماسه‌آفرین است و باید با عظمت و پُرشکوه بروز و ظهور پیدا کند تا هم استواریش در مبارزه حفظ شود، هم استحکامش در جهاد پابرجا بماند، هم مبارزه‌‌اش اثرگذار باشد، هم اقدامش ماندگار شود، هم تلاشش کارساز باشد و هم از سستی، شکست و انحراف حفظ شود.
ارتباط با خالق هستی تضمین کننده‌ی پیروزی نیروهایی است که می‌خواهند حماسه بیافرینند، این ارتباط هرچه قوی‌تر و عمیق‌تر باشد؛ جهاد در مقابل دشمنان کارسازتر و شهادت در راه خدا پر ثمرتر خواهد بود. معنویت و عرفان توسّل و فناء فی الله و محو در معشوق شدن است که ماجرای عاشورا را با عظمت، پُرشکوه و ماندگار کرده است، شکوه جهاد و شهادت، آفریده و مخلوق عرفان و معنویت است. بر این اساس عزادار واقعی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام باید انسان به تمام معنا معنوی باشد تا با راز و نیاز با حضرت حق، خاصه در دل شب، جایگاه معنوی خود را ارتقا بخشد و شایستگی پیروی از امام و رساندن پیام عاشورا به جهانیان را پیدا کند(1).
- رفتار متعهدانه
یکی از اهداف زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام تقویت دین و ترویج آموزه‌های دینی است بر این اساس عزادار واقعی امام حسین باید در همه برنامه‌های عزاداری متعهدانه عمل نماید و از کارشناسان مذهبی و کسانی که از دانش دینی و تخصص لازم برخوردارند، پیروی نماید.
- رفتار متعبدانه
یکی از اهداف زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام تقویت تبعیت پذیری از دین و رهبران دینی است بر این اساس عزادار واقعی امام حسین باید با تبعیت پذیری عالی، عزاداری و سوگواری را طبق دستور انجام می‌دهد و آن را از آن چه وهن شیعه و اسلام است، دور نگاه می‌دارد.
- رفتار منطقی
یکی از راه‌های زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام استفاده از منابع معتبر است. در بیان وقایع و حوادث عاشورا باید از منابع معتبر بهره گرفت و با سند و دلیل سخن گفت. بر این اساس عزادار واقعی امام حسین باید در نحوی عزاداری از منابع معتبر استفاده کند و شعائر دین را از خرافه و بدعت دور نگه دارد.
- رفتار عزتمندانه
همه‌ی حرکات و سکنات، همه‌ی گفتارها و شعارها و همه‌ی جواب‌ها و برخوردهای سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام از هنگام شروع قیام تا حرکت به سمت مکه و از مکه تا کربلا حکایت از عزتمندی رهبری نهضت دارد. بر این اساس عزادار واقعی امام حسین باید یک انسان به تمام معنا عزتمند باشد و در رفتار و گفتار عزتمند عمل نماید تا بتواند عزتمندی قیام عاشورا را ترویج و تبلیغ نماید.
- رعایت شأن و منزلت
زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام در گرو حفظ شأن و منزلت مراسم عزاداری و سوگواری حضرت امام حسین علیه السلام است. مگر ممکن است برای بزرگداشت رهبری که از پیام‌رسان نهضتش می‌خواهد کاری نکند که قدر و منزلتش کاسته شود؛ دست به هر کاری زد؟! حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام در شب عاشورا به حضرت زینب سلام الله علیها می‌فرماید: لاَتَقُولُوا بِاَلْسِنَتِکمْ مَا ینْقُصُ عَنْ قَدْرِکمْ. این فرمان برای همه کسانی است که می‌خواهند پیام آن بزرگوار را به آیندگان برسانند و اختصاص به حضرت زینب سلام الله علیها ندارد، کما این که اختصاص به گفتار هم ندارد؛ بلکه هر رفتاری که در رابطه با زنده نگهداشتن یاد و خاطره‌ی آن حضرت می‌باشد را شامل می‌شود. بر این اساس عزادار واقعی امام حسین باید یک انسان به تمام معنا اخلاقی باشد تا ضمن حفظ شأن و منزلت خود، شأن و منزلت مراسم عزاداری و مجالس سوگواری را از هر چه وهن شیعه و اسلام است حفظ نماید.
- رفتار حماسی
گرچه واقعه‌ی عاشورا دو بُعد حماسی و مظلومیت دارد اما بُعد حماسی نهضت و قیام سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام است که اسلام را زنده نگه داشته است. بر این اساس عزادار واقعی امام حسین باید یک انسان به تمام معنا حماسی باشد و در تمام برنامه‌های عزاداری به بُعد حماسی نهضت بیشتر توجه نماید و آن را پررنگ‌تر از بعد مظلومیت نمایان سازد.
- مبارز و انقلابی
روح حرکت سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، قیام و مبارزه تمام عیار با طاغوت زمان بوده است بنابر این در مراسم عزاداری و مجالس سوگواری به جنبه مبارزه و قیام نهضت باید بیشتر توجه شود. بر این اساس عزادار واقعی امام حسین باید یک انسان به تمام معنا مبارز و انقلابی باشد تا ضمن آمادگی برای جانفشانی در راه اهل بیت عصمت و طهارت؛ عزاداری و سوگواری وی، تجلی دفاع از حق و حقیقت و مصداق تنفر از ظلم و فساد و مبارزه با ظالمان و فاسدان و طاغوتان باشد.
- آمر به معروف
امر به معروف و نهی از منکر یکی از اهداف قیام سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام است. آن بزرگوار در وصیت نامه تاریخی خود یکی از اهداف قیام را امر به معروف و نهی از منکر معرفی می‌کند: اُرِیدُ اَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ، وَاَنْهى عَنِ الْمُنْکرِ و ما در زیارت نامه آن بزرگوار به این حقیقت شهادت می‌دهیم: أَشْهَدُ أَنَّک قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیتَ الزَّکاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیتَ عَنِ الْمُنْکرِ، بر این اساس عزادار واقعی امام حسین باید یک آمر به معروف و ناهی از منکر باشد و تمام کوشش خود را برای اقامه معروف و رهائی از منکر بکار ببندد و با احساس مسئولیت و با اخلاق پسندیده و با روش‌های جذاب، دیگران را به تدین و دین‌داری دعوت نماید.
- رفتار متعادل
پسندیده‌ترین برنامه‌های فرهنگی، برنامه‌هایی است که در آن تعادل و اعتدال رعایت شده باشد. بر این اساس عزادار واقعی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، باید یک انسان به تمام معنا متعادل باشد و در همه‌ی برنامه‌های عزاداری اعتدال را رعایت می‌نمایند.
- پیوند ناگسستنی با مراکز مذهبی
برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام در بیرون از مراکز مذهبی، قداست و معنویتش را از دست می‌دهد و به دلیل قابل کنترل نبودن حرکات و سکنات؛ به خلاف شرع منجر می‌شود. بر این اساس عزادار واقعی امام حسین باید با مراکز مذهبی پیوند ناگسستنی داشته باشد و در انتخاب محل برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری، مراکز مذهبی را در اولویت قرار دهد.
بخش دوم: آداب متولیان و کارگزاران
- متولیان و کارگزاران خِبره و کار آزموده
زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام و برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری برای گسترش اسلام و تقویت دین و ترویج آموزه‌های دینی است. بر این اساس متولیان و کارگزاران مراسم عزاداری و سوگواری امام حسین باید در برنامه‌ریزی، راه‌اندازی، هدایت، اداره و برگزاری مراسم؛ دوره دیده، کار آزموده، خِبره و از دانش دینی و تخصص لازم برخوردار باشند یا از کارشناسان مذهبی و ترجیحاً از روحانیون استفاده نمایند تا اهداف و مقاصد عالیه‌ی مراسم عزاداری و مجالس سوگواری محقق شود و آفت، آسیب و انحراف به آن نرسد.
- برگزاری مراسم طبق دستور
زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام و برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری یک عمل عبادی و توقیفی است و باید طبق دستور رسیده از رهبران دینی صورت گیرد تا سبب تقویت دین و امامت گردد و از آن چه وهن شیعه و اسلام است، حفظ شود. بر این اساس متولیان و کارگزاران مراسم عزاداری و مجالس سوگواری امام حسین باید به تمام معنا انسان‌های متعبد باشند تا با تعبد و تبعیت پذیری عالی، مراسم عزاداری و مجالس سوگواری را طبق دستور برگزار کنند و از حرکات دون شأن و زننده، استفاده از نمادهای غیر دینی، سبک‌های غربى، آهنگهاى مجالس لهو، لودگی، به شدّت پرهیز نمایند تا مراسم عزاداری و مجالس سوگواری از آن چه وهن شیعه و اسلام است، دور بماند.
- استفاده از منابع معتبر و مستند
بزرگداشت نهضت و قیام کربلا و زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، به عزاداری مستند است، محتوای مراسم عزاداری و مجالس سوگواری باید مستند و برگرفته از منابع معتبر باشد. بیان وقایع و حوادث عاشورا باید با دلیل و با حجت شرعی ارائه گردد تا تعبد شرکت‌کنندگان نسبت به دین و التزام آنان نسبت به وظائف دینی و تبعیت پذیری آنان نسبت به رهبران دینی بیشتر شود و مراسم از خرافه و بدعت و از آفت و آسیب حفظ شود. منبع شناسی، نخستین شرط سخنران، ذاکر، مرثیه‌سرا، متولی، مجری و کارگزار مراسم عزاداری و مجالس سوگواری است. شخصی خدمت صاحب کتاب ارزشمند مقامع رسید و عرض داشت: در خواب می‌بینم با دندان خود، گوشت بدن مبارک سید و سالار شهیدان را می‌کَنَم! آن بزرگوار به او فرمود: روضه خوانی؟! گفت آری، فرمود: ترک کن، یا از کتب معتبره نقل کن. بر این اساس متولیان و کارگزاران مراسم عزاداری و مجالس سوگواری امام حسین باید به تمام معنا، انسان‌های منطقی باشند تا با استفاده از منابع معتبر؛ به گونه‌ای مراسم عزاداری و مجالس سوگواری را با سند و دلیل محتوا بخشی کنند که تدین و تعبد شرکت‌کنندگان را افزایش داده و شعائر دین از خرافه و بدعت و از آفت و آسیب، حفظ گردد.
- اعتدال در مراسم
در مراسم عزاداری و سوگواری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام باید به ظرفیت حاضرین توجه شود و در همه‌ی برنامه‌ها باید اعتدال رعایت شود. بر این اساس متولیان و کارگزاران مراسم عزاداری و مجالس سوگواری امام حسین باید به تمام معنا، انسان‌های متعادل باشند تا در همه برنامه‌های مراسم، از سخنرانی، روضه‌خوانی، سینه‌زنی، زنجیرزنی، تا پخش صدا، زمان برگزاری و در مکان برگزاری، راه‌اندازی دسته ها، خرج‌دادن، نذرکردن، اعتدال را رعایت نمایند.
- برگزاری مراسم در مراکز مذهبی
برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری در بیرون از مراکز مذهبی، قداست و معنویتش را از دست می‌دهد و این خلاف عرفی است که به دلیل قابل کنترل نبودن حرکات و سکنات و التزام نداشتن متولیان آن در اکثر موارد؛ به خلاف شرع منجر می‌شود. برپائی خیمه برای عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام در شهری که به اندازه‌ی کافی حسینیه و مسجد دارد جفا به مراکز دینی و مذهبی است. بر این اساس متولیان و کارگزاران مراسم عزاداری و سوگواری امام حسین باید با مراکز مذهبی پیوند ناگسستنی داشته باشند و مراسم عزاداری و مجالس سوگواری را در مراکز مذهبی برگزار کند.
بخش سوم: آداب مراسم عزاداری و مجالس سوگواری
- مجالس محتوایی
فلسفه و هدف بزرگداشت نهضت عاشورا و قیام کربلا و زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام آشنائی با معارف و آموزه‌های دینی است که وقتی با عشق و علاقه به اهل بیت عصمت وطهارت اجین شود، تا عمق جان عزادار نفوذ کرده، او را به انجام واجبات و مستحبات و ترک محرمات و مکروهات وامی‌دارد و به مکارم اخلاق مأنوس می‌کند و سرانجام او را به شاهراه سعادت و رستگاری رهنمون می‌سازد. در مراسم عزاداری و مجالس سوگواری باید عمیق‌ترین مسائل، اساسی‌ترین آموزه‌ها و ضروری‌ترین احکام دین بیان گردد. باید با عمق بخشی به مجالس عزاداری، فلسفه‌ی قیام، تاریخ تحلیلی قیام، تبیین وظیفه‌ی شیعه نسبت به قیام، داستان‌های عاشورا، اتفاقات اثرگذار و پاسخ شبهات اعتقادی در قالب سخنرانی و اشعار محتوائی و مرثیه‌های منطقی تبیین شود و با شیوه‌های نوین، متنوع، جذاب، جوان‌پسند و شایسته‌ی مراسم عزاداری و مجالس سوگواری بیان گردد. بر این اساس متولیان و کارگزاران مراسم عزاداری و مجالس سوگواری امام حسین باید محتوای مراسم را به گونه‌ای برنامه ریزی کنند که در پایان مراسم عزاداری و مجالس سوگواری بر دانش دینی و بر ایمان و اعتقاد شرکت‌کنندگان افزوده شود.
- مجالس سیاسی
قیام و نهضت سید و سالار شهیدان یک قیام و نهضت تمام عیار سیاسی است و مراسم عزاداری و مجالس سوگواری که بزرگداشت همان قیام و نهضت است، یک حرکت کاملا سیاسی بر گرفته از آموزه‌ها و آرمان‌های دینی است و از سیاست تفکیک پذیر نیست. جدا کردن عنصر سیاست از مجالس سوگواری جدائی قیام حضرت از اهداف و روح قیام است. مگر مبارزه‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام با ظلم و فساد در برابر حاکم وقت، قیام سیاسی نبود؟ اگر عاشورا کاری به سیاست ندارد پس شعارهای سیاسی و حماسی عاشورا را چه کسی بیان کرده است و در کجا باید تجلی پیدا کند؟ نهضت تفکیک ناپذیری عزاداری از سیاست از شعارهای آن بزرگوار در طول نهضت به خوبی روشن است (2).
مقام معظم رهبری می‌فرماید: هیئتِ امام حسینِ سکولار نداریم! هرکس علاقه مند به امام حسین است، یعنى علاقه مند به اسلام سیاسى است، اسلام مجاهد است، اسلام مقاتله است، اسلام خون دادن است، اسلام جان دادن است؛ معناى اعتقاد به امام حسین این است. اینکه در مجلس روضه یا هیأت عزادارى مراقب باشند که وارد مباحث سیاسى نشوند، این غلط است. یکى از خصوصیات ائمهى طاهرین این بوده که همهى آنها مبارزین و مجاهدین فى سبیل الله بوده اند.
بر این اساس متولیان و کارگزاران مراسم عزاداری و مجالس سوگواری امام حسین باید به تمام معنا انسان‌های سیاسی و انقلابی باشند و محتوای مراسم را به گونه‌ای برنامه ریزی کنند تا شرکت‌کنندگان با ابعاد سیاسی اسلام و قیام و نهضت آن بزرگوار آشنا شوند.
- عزاداری حماسی
واقعه‌ی عاشورا و صحنه‌ی کربلا دارای دو بُعد است: بُعد اول: جنایت و شقاوت است با قهرمانی جانیان بشریت، پدر بزرگ‌های تکفیری‌ها، داعشی‌ها و آل‌سعود، در این بُعد جانیان بشریت پیروز شدند و سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، مظلوم و مصیبت دیده قرار گرفت و بُعد دوم: حماسه و افتخار، عزّت و عظمت، کرامت است با قهرمانی امام حسین، در این بُعد آن بزرگوار پیروز، سربلند و عزتمند است و جانیان بشریت مقهور و شکست خورده‌اند.
بُعد حماسی نهضت و قیام سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام و واقعه‌ی عظیم کربلا و عاشورا، صد برابر بر جنبه‌ی جنایی آن می‌چربد. بُعد حماسی نهضت و قیام آن بزرگوار است که اسلام را زنده نگه داشته است و ماجرای عاشورا را با عظمت، پُرشکوه و ماندگار کرده است و دل میلیون ها آزاده را به خود مشغول کرده و رهبران آزاده‌ی دنیا را متأثر کرده است. بعد حماسی حرکت آن بزرگوار است که رهبری قیام‌های ارزشمند بشری را به عهده گرفته است. آن چه باعث و سبب افتخار بشریت است و بشریت باید به آن ببالد، بُعد حماسی نهضت و قیام آن بزرگوار است. سرتاسر حرکت سید و سالار شهیدان حرکت حماسی است. سخنان حضرت زینب در گودی قتلگاه که فرمود تقبل منا هذا القربان و جواب به ابن زیاد که فرمود ما رأیت الا جمیلا دربردارنده‌ی بعد حماسی نهضت است.
بی توجهی به بُعد حماسی این واقعه‌ی عظیم و پرداختن به بُعد جنایت و مظلومیت، خود جنایت است به حرکت ارزشمند سید و سالار شهیدان. یکی از جنایت‌هائی که بر حرکت آن بزرگوار واقع شده است؛ پرداختن به بُعد جنایت و مظلومیت و رها کردن بُعد حماسی نهضت؛ روشی که در بسیاری از عزاداری‌های ما رسوخ کرده است. ما در حقیقت در مراسم عزاداری و مجالس سوگواری هم به آن بزرگوار ظلم کردیم، ما در ذکر مصیبت هم به حرکت و قیام آن بزرگوار ظلم می‌کنیم. اگر به مقاتل معتبر خوب دقت کنیم می‌بینیم در ذکر مصیبت‌ها سخن از ظالم است نه سخن از ظلم. آن بعد مظلومیت هم اگر خوب مورد توجه قرار گیرد می‌بینیم آمیخته به حماسه است(3).
بر این اساس در تمام مراسم عزاداری و مجالس سوگواری در تمام سخنرانی‌ها، در تمام عزاداری‌ها، در تمام مرثیه‌خوانی‌ها، در تمام نوحه‌خوانی‌ها، در تمام سینه‌زنی‌ها، در تمام زنجیرزنی‌ها؛ باید بُعد حماسی نهضت سید و سالار شهیدان پررنگ‌تر و نمایان‌تر از بعد مظلومیت باشد، تا شرکت‌کنندگان با روحیه‌ی دفاع از حق و حقیقت، جانفشانی در راه اهل بیت عصمت و مبارزه با ظالمان و فاسدان آشنا شوند و این همان توصیه‌ی حضرت امام به آقای آهنگران است که فرمود “حماسی بخوان”.
- عزتمندی و سازش ناپذیری
همه‌ی حرکات و سکنات، همه‌ی گفتارها و شعارها و همه‌ی جواب‌ها و برخوردهای سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام از هنگام شروع قیام تا حرکت به سمت مکه و از مکه تا کربلا حکایت از عزتمندی و سازش ناپذیری رهبری نهضت دارد(4).
سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام در برخورد با والی مدینه یا هنگام خروج از مدینه یا در جواب ابن زبیر، یا در برخورد عُبَیْدُالله بْن حُرّ جُعْفی یا برخورد با حر و لشکر یا در شب عاشورا و یا در گودی قتلگاه؛ همه و همه عزتمند و سازش ناپذیر بوده است. بر این اساس متولیان و کارگزاران مراسم عزاداری و مجالس سوگواری امام حسین باید به تمام معنا انسان‌های عزتمند باشند و مراسم را به گونه‌ای برنامه ریزی کنند که حکایت از عزتمندی قیام عاشورا داشته باشد.
برای دریافت فایل فایل pdf منشور عزاداری اینجا را کلیک کنید
1.از این رو می‌بینیم سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام از ابتدا تا انتها بر ارتباط با خالق هستی اهتمام جدی داشته است. از مناجات آن بزرگوار در کنار مضجع شریف پیامبر گرامی اسلام صلّى اللّه علیه و آله در شروع نهضت: اَللّهُمَّ اِنَّ هذا قَبْرُ نَبِیک مُحَمَّدٍ صلّى اللّه علیه و آله وَاَنَا ابْنُ بِنْتِ نَبِیک وَقَدْ حَضَرنى مِنَ اْلا مْرِ ما قَدْ عَلِمْتَ. تا مناجاتش با پروردگار عالم اَللّهُمَّ اِنِّى اُحِبُّ الْمَعْرُوفَ وَاُنْکرُ الْمُنْکرَ وأساءلُک یا ذَاالْجَلالِ وَالاْ کرامِ بِحَقِّ الْقَبْرِ وَمَنْ فِیهِ اِلاّ اخْتَرْتَ لى ما هُو لَک رِضىً وَلِرَسُولِک رِضىً تا اقدام آن حضرت در شب عاشورا: نُصَلِّىَ لِرَبِّنَا اللَّیْلَهَ وَ نَدْعُوهُ وَ نَسْتَغْفِرُهُ، فَهُوَ یَعْلَمُ اَنِّی کُنْتُ اُحِبُّ الصَّلاهَ لَهُ وَ تِلاوَهَ کِتابِهِ وَ کَثْرَهَ الدُّعاءِ وَ الاِسْتِغْفار تا مناجات آن بزرگوار در گودی قتلگاه: الهی رِضاً بِرِضِاکَ، صَبراً عَلی قَضائِک یا رَبَّ لا الهَ سِواکَ و تا سفارش آن حضرت به خواهرش زینب سلام الله علیها که فرمود: یا اُخْتِی لاتَنْسِینِی فِی نَافِلَةِ الَّلیل، همه‌ی این‌ها بیانگر ضرورت ارتباط با خالق هستی است. بزرگ‌ترین عزادار حضرت اباعبدالله الحسین امام سجاد است که بیشترین دعا از آن حضرت است، صحیفه سجادیه که حاوی بیش از 50 دعا است از آن بزرگوار است.
2.نمونه فرمایشات سیاسی سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام:
اِنَا للّهِ وَ اَنّا اِلَیهِ راجِعُون وَ عَلَى اْلا سْلامِ السَلامُ اِذا بُلِیتِ اْلاُمَّةُ بِراعٍ مِثْلِ یزیدَ وَ لَقَدْ سَمِعْتُ جَدِّى رَسُولَ اللّه صلّى اللّه علیه و آله یقُولُ اَلْخِلافَةُ مُحَرَّمَةٌ عَلى الِ ابى سُفْیان فَاِذا رَاَیتُمْ مَعاوِیة عَلى مِنْبَرِى فَابْقَرُوا بَطْنَهُ وَقَد رَآهُ اَهْلُ الْمَدِینَة عَلَى الْمِنْبرِ فَلَمْ یبْقَرُوا فَابْتَلاهُمُ اللّه بِیزِیدَ الْفاسِقِ
وَانَّما خَرَجْتُ لِطَلَبِ اْلاصْلاحِ فِى اُمَّةِ جَدِّى صَلَّى الله عَلَیهِ وَ آلِهِ و سَلَّمْ، اُرِیدُ اَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ وَاَنْهى عَنِ الْمُنْکرِ، وَاَسیرَ بِسِیرَةِ جَدِّى وَاَبى على بْنِ اَبِى طالِبٍ
مَنْ رَاى سُلْطاناً جائراً مُسْتَحِلاًّ لِحَرامِ اللّه ناکثاً عَهْدَهُ مُخالِفاً لِسُنَّةِ رَسُولِ اللّه یعْمَلُ فى عِبادِاللّه بالاثْمِ وَالْعُدْوانِ فَلَمْ یُغَیِّرْ عَلَیْهِ بِفِعْل، وَ لاَ قَوْل، کانَ حَقّاً عَلَى اللهِ اَنْ یُدْخِلَهُ مَدْخَلَهُ
اَلا تَرَوْنَ اِلَى الْحَقِّ لا یعْمَلُ بِهِ وَالَى الْباطِلِ لا یتَناهى عَنْهُ لِیرْغبَ الْمُؤْمِن فِى لِقاءِا للّه فَاِنِّى لا اَرَى الْمَوْتَ اِلا سَعادَةً وَالْحَیاةَ مَعَ الظّالِمِینَ اِلا بَرَماً نکبت
أَلا وَ إِن الدعِی بْنَ الدعِی (هان بی‌نَسَبِ پسر بی‌نَسَب) قَدْ رَکزَ بَینَ اثْنَتَینِ: بَینَ السلةِ وَالذلةِ، وَ هَیهاتَ مِنا الذلةُ، یأْبَی اللهُ لَنا ذلِک وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ حُجُورٌ طابَتْ وَ طَهُرَتْ وَ أُنُوفٌ حَمِیةٌ وَ نُفُوسٌ أَبِیةٌ.
3.نمونه فرمایشات حماسی سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام:
اَیهَا اْلاَمیرُ اِنّا اَهْل ُبَیتِ النُّبُوَّةِ وَمَعْدِنُ الرِّسالَةِ وَمُخْتَلَفُ الْمَلائکةِ وَمَهْبَطُ الرَّحْمَةِ بِنا فَتَحَ اللّه وبِنا یخْتِمُ وَیزیدُ رَجُلٌ شارِبُ الْخَمْرِ وَقاتِلُ النَّفْسِ الْمُحْتَرَمَةِ مُعْلِنٌ بِالْفِسْقِ وَمِثْلى لایبایعُ مِثْلَهُ وَلکنْ نُصْبِحُ وَتُصْبِحُونَ وَنَنْظُرُ وَتَنْظُرُونَ اَینا اَحَقُّ بِالْخِلافَةِ وَالْبَیعَةِ
اِنَا للّهِ وَ اَنّا اِلَیهِ راجِعُون وَ عَلَى اْلا سْلامِ السَلامُ اِذا بُلِیتِ اْلاُمَّةُ بِراعٍ مِثْلِ یزیدَ وَ لَقَدْ سَمِعْتُ جَدِّى رَسُولَ اللّه صلّى اللّه علیه و آله یقُولُ اَلْخِلافَةُ مُحَرَّمَةٌ عَلى الِ ابى سُفْیان فَاِذا رَاَیتُمْ مَعاوِیة عَلى مِنْبَرِى فَابْقَرُوا بَطْنَهُ وَقَد رَآهُ اَهْلُ الْمَدِینَة عَلَى الْمِنْبرِ فَلَمْ یبْقَرُوا فَابْتَلاهُمُ اللّه بِیزِیدَ الْفاسِقِ
یا اَخِى لَوْلَمْ یکنْ فِى الدُّنْیا مَلْجَاء وَلا مَاءْوىً لَما بایعْتُ یزیدَبْنَ مُعاوِیةَ
خُطَّ الْمَوْتُ عَلى وُلْدِ آدَمَ مَخَطَّ الْقلادَةِ عَلى جِیدِالفَتاةِ وَما اَوْلَهَنِى اِلى اَسْلافى اِشْتِیاقِ یعْقُوبَ اِلى یوسُفَ
اَلا وَمَنْ کانَ فینا باذِلاً مُهْجَتَهُ مُوَطِّناً عَلى لِقاءِاللّه نَفْسَهُ فَلْیرْحَل مَعَنا فَاِنَّى راحِلٌ مُصْبِحاً اِنْشاءَاللّه
سَاءَمْضى وَما بِالْمَوْتِ عارٌ عَلَى الْفَتى اِذا ما نَوى حَقّاً وَجاهَدَ مُسْلِماً
وَاِنْ تَکنِ اْلاَبْدانُ لِلْمَوْتِ اُنْشِأَتْ، فَقَتْلُ اِمرءٍ بِالسَّیفِ فی اللّهِ افضَلُ
لاوَاللّه اُعْطیهِمْ بِیدى اِعْطاءَ الذَّلِیلِ وَلااَفِرُّ مِنْهُمْ فِرارَ الْعَبِیدِ
مَنْ رَاى سُلْطانا جائراً مُسْتَحِلاًّ لِحَرامِاللّه ناکثاً عَهْدَهُ مُخالِفاً لِسُنَّةِ رَسُولِ اللّه یعْمَلُ فى عِبادِاللّه بالا ثْمِ وَالْعُدْوانِ فَلَمْ یغَیرْ عَلَیهِ بِفِعْلٍ وَلا قَوْلٍ کانَ حَقّاً عَلَى اللّه اَنْ یدْخِلهُ مَدْخَلَهُ
اَلا تَرَوْنَ اِلَى الْحَقِّ لا یعْمَلُ بِهِ وَالَى الْباطِلِ لا یتَناهى عَنْهُ لِیرْغبَ الْمُؤْمِن فِى لِقاءِ اللّه فَاِنِّى لا اَرَى الْمَوْتَ اِلا سَعادَةً وَالْحَیاةَ مَعَ الظّالِمِینَ اِلا بَرَماً
أَلا وَ إِن الدعِی بْنَ الدعِی قَدْ رَکزَ بَینَ اثْنَتَینِ: بَینَ السلةِ وَالذلةِ، وَ هَیهاتَ مِنا الذلةُ، یأْبَی اللهُ لَنا ذلِک وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ حُجُورٌ طابَتْ وَ طَهُرَتْ وَ أُنُوفٌ حَمِیةٌ وَ نُفُوسٌ أَبِیةٌ
القَتْلُ أَوْلَى مِنْ رُکوبِ العَارِ وَالعَارُ أَوْلَى مِنْ دُخُولِ النَّارِ
مَوْتٌ فی عِزٍّ خَیرٌ مِنْ حَیاه فی ذُلٍّ
یا شیعَةَ آلِ أَبی سُفْیانَ إِنْ لَمْ یکنْ لَکمْ دینٌ وَ کنْتُمْ لا تَخافُونَ الْمَعادَ فَکونُوا أَحْرارًا فی دُنْیاکم
4.عزتمندی و سازش ناپذیری سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام
در دارالعماره مدینه: اَیهَا اْلاَمیرُ اِنّا اَهْل ُبَیتِ النُّبُوَّةِ وَمَعْدِنُ الرِّسالَةِ وَمُخْتَلَفُ الْمَلائکةِ وَمَهْبَطُ الرَّحْمَةِ بِنا فَتَحَ اللّه وبِنا یخْتِمُ وَیزیدُ رَجُلٌ شارِبُ الْخَمْرِ وَقاتِلُ النَّفْسِ الْمُحْتَرَمَةِ مُعْلِنٌ بِالْفِسْقِ وَمِثْلى لایبایعُ مِثْلَهُ وَلکنْ نُصْبِحُ وَتُصْبِحُونَ وَنَنْظُرُ وَتَنْظُرُونَ اَینا اَحَقُّ بِالْخِلافَةِ وَالْبَیعَةِ
هنگام حرکت به سمت مکه: لا وَاللّه لا اُفارِقُهُ حَتّى یقْضِی اللّهُ ماهُوَ قاضٍ
در برخورد با عبیدالله جعفی فرمود: وَما کنْتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّینَ عَضُداً
در جواب‌ها و شعارها: لا وَاللّهِ، لا اُعطی بِیدی إعطاءَ الذَّلیلِ، وَ لا أفِرُّ فِرارَ العَبیدِ. وَ هَیهاتَ مِنّا الذِّلَّةُ
در گودی قتلگاه: یا شِیعَةَ آلِ أَبَیِى سُفْیانَ اِنْ لَمْ یکنْ لَکمْ دِینٌ وَکنْتُمْ لا تَخافُونَ الْمَعادَ فَکونُوا اَحْراراً فى دُنْیاکمْ.
بزرگ فلسفه قتل شاه دین این است * که مرگ سرخ به از زندگی ننگین است
نه ظلم کن به کسی نه زیر بار ظلم رو * که این مرام حسین است و منطق دین است
دیدگاهتان را بنویسید