یکی از حرکات عظیم و اثر گذار که سبب حفظ کیان اسلام شده است؛ عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین عَلَیهِ السَّلام است. جایگاه رفیع عزاداری و تأثیر بی بدیل آن در حفظ اسلام و مسلمین؛ دشمنان قسم خورده اسلام را برآن داشت تا با تلاش گسترده عزاداری را به انحراف بکشانند و آن را بی‌اثر کنند و متأسفانه بعضی دانسته یا ندانسته به این تلاش مذبوحانه دامن می‌زنند.
برای صیانت بهتر مراسم عزاداری و اثر گذاری بیشتر مراسم سوگواری، باید مراسم و برنامه‌های عزاداری آسیب شناسی شود و پر واضح است که هر آسیبی به ترک یکی از آداب عزاداری برمی‌گردد و سبب آسیب و آفت در عزاداری می‌شود.
آسیب و آفت عزاداری در یک نگاه به دو دسته آسیب‌های محتوائی و آسیب‌های شکلی تقسیم می‌شود و در یک نگاه دیگر به سه دسته آسیب های اغراضی، آسیب‌های گفتاری و آسیب‌های کرداری تقسیم می‌شود و در این مقاله به بخشی از آن اشاره می‌شود.
اگر چه سنگ بر سندان کوفتن است
اما وظیفه‌ی من فاش گفتن است
مقدمه
حضرت امام علی عَلَیهِ‌السَّلام می‌فرماید: لکلِ شیءٍ آفةٌ؛ برای هر چیزى آفتى است. حرکت‌های عظیم و اثر گذار مانند هر پدیده دیگری آفت دارد و به تدریج دست خوش انحراف و تحریف می‌شود، گر چه آن حرکت عظیم و اثر گذار یک دین و یک آئین باشد، تاریخ پر است از انحراف ادیان، مانند آیین موسی و عیسی و مانند تورات و انجیل، هیچ یک از این ادیان و هیچ یک از این کتب آسمانی از انحراف مصون نمانده‌اند.
گر چه خداوند تبارک و تعالی، حفظ اصل دین مبین اسلام و قرآن کریم را، خود به عهده گرفته و زمینه تحریف آن را از بین برده و از آفت و آسیب، آن را حفظ کرده است؛ اما حفظ پیروان در مسیر حق و حقیقت را تضمین نکرده است و پیروان هر لحظه با افراط و تفرط یا کوتاهی و تندروی، می‌توانند در پرتگاه انحراف قرار گیرند و شعائر دین را به انحراف بکشند.
سعدی این حقیقت را در یکی از غزلیات خود آورده و اشاره دارد که چه بسا پیروان مدعی دین داری در واقع منحرف باشند، آن جایی که می‌فرماید:
برخیز تا یک سو نهیم این دلق ازرق فام را
بر باد قلاشی دهیم این شرک تقوا نام را
هر ساعت از نو قبله‌ای با بت پرستی می‌رود
توحید بر ما عرضه کن تا بشکنیم اصنام را
یکی از حرکات عظیم و اثر گذار که سبب حفظ کیان اسلام شده است؛ عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین عَلَیهِ السَّلام است. جایگاه رفیع عزاداری و تأثیر بی بدیل آن در حفظ اسلام و مسلمین؛ دشمنان قسم خورده اسلام را برآن داشت تا با تلاش گسترده عزاداری را به انحراف بکشانند و آن را بی‌اثر کنند و متأسفانه بعضی دانسته یا ندانسته به این تلاش مذبوحانه دامن می‌زنند.
بعضی با کوتاهی و بعضی با تندروی در شعائر دین مانند واقعه غدیر، واقعه مباهله، مراسم با شکوه حج، عزاداری سید و سالار شهیدان، نهضت و قیام عاشورا، حماسه بی‌نظیر اربعین حسینی و…؛ بالاترین ضربه را به شعائر دین زده و آسیب‌های فراوانی بر دین وارد کرده‌اند و این یکی از نگرانی‌های رهبران دینی است و اگر پیامبر گرامی اسلام صَلَّى‌الله عَلَیهِ وَآلِهِ وسَلَّم می‌فرماید: شَیَّبَتْنی سُورَةُ هُود، لِمَکانِ هذِهِ الْآیَة‌ِ فَاسْتَقِمْ کما اُمِرَتْ وَ مَنْ تابَ مَعَک؛ بخاطر همین نگرانی‌ها است.
آن چه بر شیعه تحمیل شد
عزاداری، با کوتاهی و بی‌توجهی نسبت شعائر دین، بر شیعه تحمیل شد و ما عزادار شدیم. عزاداری، با افراط و تفریط نسبت شعائر دین و دخالت‌های بی‌جا در امور دینی بر شیعه تحمیل شد و ما عزادار شدیم.
اگر در خانه آتش گرفت و اگر پهلو شکست، و اگر فرزند سقط شد و اگر خلافت غصب گردید و اگر قطب دایره‌ی امکان خانه نشین شد و اگر جنگ جمل، صفین و نهروان براه افتاد و اگر مولی الموحدین به شهادت رسید و شیعه عزادار شد؛ همه به خاطر همین کوتاهی‌ها و بی‌توجهی‌ها بوده است.
اگر صلح دلخراش بر خورشید درخشان امامت و ولایت تحمیل شد و اگر سبط اکبر و پاره‌ی تن پیامبر با زهر کین به شهادت رسید و اگر صحنه‌ی دلخراش کربلا به وجود آمد و اگر عاشورا قلب بشریت را جریحه‌دار کرد و اگر امام و یارانش چاک چاک شدند و بر پیکر آنان سم ستوران راندند و سرهای قدسیان همه بر نیزه‌ها برفت و اگر خاندان عصمت و طهارت چون اجانب در کوچه و بازار کوفه و شام به اسارت رفتند و شیعه عزادار شد؛ همه به خاطر همین کوتاهی‌ها و بی‌توجهی‌ها بوده است.
آیا غیر از این است که کوتاهی و بی‌توجهی نسبت به رویداد مقدس غدیر، عاشورا به وجود آورد و امام را به مسلخ برد و فاجعه‌ی کربلا را رقم زد و ما عزادار شدیم؟ و ما امروز عزاداری می‌کنیم و کاری با غدیر نداریم؟
آیا غیر از این است که امروز همان کوتاهی و انحراف گریبان‌‌گیر ما شده است؛ به شکلی که ما برای فاجعه‌ی دلخراش کربلا و شهادت جان‌گداز سید و سالار شهیدان عزاداری می‌کنیم (که به حق باید عزادار باشیم) اما نسبت به غدیر بی‌توجهیم و از علت عزادار شدن و مصیبت دیدن غافل شدیم.
ما غدیر را رها کردیم عزادار شدیم و امروز فقط عزاداری می‌کنیم و کاری به غدیر نداریم. در حالی که ضمن عزاداری باید با عوامل عزاداری مبارزه کنیم و کوتاهی و بی‌توجهی خود نسبت به غدیر را جبران نماییم.
آیا غیر از این است که غیبت با کوتاهی و بی‌توجهی نسبت شعائر دین، پیش آمد و ما از وجود نازنین امام زمان محروم گشتیم؟ و امروز بی‌توجه به عوامل غیبت، در انتظار نشسته‌ایم.
اگر مراسم مذهبی و تعظیم شعائر دینی، شایسته برگزار می‌شد و اگر ما در عید مبعث، عید غدیر، عید فطر و عید قربان و جمعه و ایام موالید اهل بیت عصمت و طهارت درست عمل می‌کردیم؛ کار به خانه نشینی، آتش زدن در خانه، مصیبت بعد از مصیبت و شهادت بعد از شهادت نمی‌کشید و ما عزادار نمی‌شدیم.
متأسفانه ما در برگزاری مراسم مذهبی، کاری به حرف و منطق ائمه اطهار نداریم، کاری به اسلام و آموزه‌های دین نداریم، کاری به خدا و ارتباط با خدا و راز و نیاز، مناجات، شب زنده داری و نماز شب نداریم، یک تشیّع قلابی درست کردیم، یک اهل‌بیت قلابی درست کردیم، یک اسلام بی‌روح و بی‌محتوا درست کردیم، اسلام و تشیع را به بعضی از حرکات نسنجیده و بی‌اساس خلاصه کردیم.
متأسفانه عزاداری که هدفش ترویج دین و حفظ کیان اسلام است؛ امروز با رفتارهای بی‌اساس و بی‌سند، از اهداف خود دور افتاده و جای هدف را گرفت است. متأسفانه مراسم مذهبی و تعظیم شعائر دینی، در بعضی از موارد، نه تنها به صورت شایسته برگزار نمی‌شود بلکه تندروی‌ها از یک سو و کوتاهی‌ها از سوی دیگر، مصائب بسیاری را بر دین وارد کرده و همان انحرافی که امام را به مسلخ برد و ما را عزادار کرد، امروز همان انحراف گریبان اکثر مراسم مذهبی ما را گرفته است.
آیا غیر از این است که حضرت امام حسین علیه السلام مانند حضرت عیسی تحریف شده است؟ آیا غیر از این است که بعضی حضرت امام حسین علیه السلام را گرفتند و خدای آن بزرگوار را رها کرده‌اند؟ غیر از این است که بعضی عزاداری را گرفتند و قرآن کریمی که پیامبر گرامی اسلام فرمود از اهل بیت عصمت و طهارت جدا نمی‌شود؛ را رها کرده‌اند؟
چند سؤال
آیا عملی که از ناحیه دین وارد نشده و مأثور نیست را می‌شود به اسم دین انجام داد؟ آیا در انجام عمل مستحبی، می‌توان عمل واجبی را نادیده گرفت؟ آیا در انجام عمل واجب یا مستحب می‌شود مرتکب حرام شد؟ آیا به بهانه این که به دستگاه امام حسین نمی‌شود ایراد گرفت؛ دست به هر عملی می‌شود زد و لو این که آن عمل بدعت و خرافه باشد؟
آیا بهانه عزاداری سید و سالار شهیدان می‌شود بدن را خون انداخت؟ یا روی زمین خزید و عوعو کرد؟ یا قمه زد؟ یا زنجیر به گردن انداخت؟ یا پای برهنه در زمستان در برف و باران رفت؟ یا در میان آتش قدم زد؟ یا به مردم آزار و اذیت رساند؟
آیا به بهانه عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، مىشود حرکات خلاف عرفى که از مظاهر حزن واندوه نسیت و سابقه‌اى در عصر ائمه علیهم‌السلام و زمان‌هاى بعد از آن نداشته و تأییدى هم به شکل خاص یا عام از معصوم علیه‌السلام در مورد آن نرسیده و در زمان حاضر موجب وهن و بدنام شدن مذهب شعیه است را انجام داد؟
بهانه محبت به اهل بیت عصمت و طهارت
آیا آن کسی که به بهانه محبت به اهل بیت عصمت و طهارت، با سخنان بی اساس و حرکت‌های نسنجیده، احساسات دیگر مذاهب را تحریک می‌کند و به اختلافات دامن می‌زند! عزادار است؟ آیا آن کسی که سر در آخُر کج فهمی خویش کرده و متحجرانه لعن می‌فرستد! و دشمن را در ایجاد فرق تکفیری و داعش کمک می‌کند! عزادار است؟ آیا آن کسی که به دفاع از سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، خود را چاک چاک می‌کند اما از دشمنان واقعی دین مانند اسرائیل انزجار و تنفر ندارد! عزادار است؟ آیا آن کسی که با سر کردن در آخُر کج فهمی خویش، بی‌خیال سیلی زهرا نمی‌شود! یا با سنی برادر نمی‌شود! عزادار است؟ در حالی که خود حضرت امیر علیه السلام با آنان حتی آن موقعی که زمام امور را در دست داشت؛ این گونه که بعضی از ماها برخورد می‌کنند؛ برخورد نکرد و وظیفه همه پیروان را در برابر دیگر مسلمانان، روشن کرد که چگونه برای حفظ کیان اسلام باید برخورد نمایند.
زنده نگهداشتن حماسه و نهضت حسینی
زنده نگهداشتن حماسه و نهضت حسینی به راه اندازی هیئت و دسته جات عزاداری تنها نیست! به درست کردن تکایای تنها نیست! به خرج دادن و نذری دادن تنها نیست! به عَلَم و کتل و بیرق آن چنانی نیست! به قمه زدن و زنجیر به گردن انداختن و پای برهنه در برف و باران راه رفتن و یا در میان آتش قدم زدن یا روی زمین خزیدن و عوعو کردن نیست؟ این‌ها مخالف راه و روش حضرت امام حسین علیه السلام است.
تعظیم و بزرگداشت قیام عاشورا و زنده نگهداشتن نهضت حسینی به زیر بار ظلم نرفتن است، با ظالمان همراه نشدن است، با آنان سازش نکردن است، با ظلم و فساد مبارزه چشم گیر داشتن است، ولو بلغ ما بلغ.
تعظیم و بزرگداشت قیام عاشورا و زنده نگهداشتن حماسه حسینی به فهم صحیح از شرائط زمان و مکان است، توجه به مصالح عمومی جهان اسلام است، به دفاع از حق و حقيقت و حفظ کیان اسلام است، به عمل واقعی به دین و به دوری وهن اسلام و مسلمین است.
زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام و برگزاری مراسم و مجالس عزاداری و سوگواری، یک عمل عبادیِ توقیفی است، بدین معنا که اصل عبادت و چگونگی انجام آن، باید توسّط ادلّه شرعی اثبات شود و طبق دستور رسیده از رهبران دینی صورت گیرد تا سبب تقویت دین و امامت شده و از آن چه وهن شیعه و اسلام است، حفظ گردد. در غیر این صورت، عملی که به عنوان عبادت انجام می‌شود، نه تنها مطلوب نیست، بلکه بدعت محسوب می‌شود و انجام آن ممنوع و حرام است و برای اصل کیان اسلام و تشیع خطر آفرین است.
مدافع واقعی اهل بیت عصمت و طهارت
مدافع واقعی اهل بیت عصمت و طهارت کسی است که مقتدرانه در مرز اسرائیل ایستاده و فریاد مرگ بر کفر و نفاق را در عمل ثابت کرده است؛ نه آن کسی که در عزاداری خود را چاک چاک می‌کند اما از دشمنان واقعی دین منزجر نمی‌شود!
مدافع واقعی اهل بیت عصمت و طهارت کسی نیست که بین قرآن و اهل بیت عصمت و طهارت فاصله می‌اندازد. برای عزاداری سید و سالار شهیدان، خود را چاک چاک می‌کند اما با قرآن کریم بیگانه است!
مدافع واقعی اهل بیت عصمت و طهارت کسی نیست که در ارتباط با خالق هستی کوتاهی می‌کند. برای عزاداری سید و سالار شهیدان، خود را چاک چاک می‌کند اما با راز و نیاز در دل شب و شب زنده داری و نماز شب بیگانه است!
مدافع واقعی اهل بیت عصمت و طهارت کسی نیست که برای عزاداری سید و سالار شهیدان تا نیمه شب عزاداری می‌کند تا نماز صبح او قضا شود؟
آسیب شناسی عزاداری
سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین عَلَیهِ السَّلام
برای صیانت بهتر مراسم عزاداری و اثر گذاری بیشتر مراسم سوگواری، باید مراسم و برنامه‌های عزاداری آسیب شناسی شود و پر واضح است که هر آسیبی به ترک یکی از آداب عزاداری برمی‌گردد و سبب آسیب و آفت در عزاداری می‌شود.
آسیب و آفت عزاداری در یک نگاه به دو دسته آسیب‌های محتوائی و آسیب‌های شکلی تقسیم می‌شود و در یک نگاه دیگر به سه دسته آسیب های اغراضی، آسیب‌های گفتاری و آسیب‌های کرداری تقسیم می‌شود و در این مقاله به بخشی از آن اشاره می‌شود.
آسیب‌ها و آفت‌های محتوائی
- بی‌توجهی به اقامه نماز
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، بی‌توجهی به اقامه نماز و تقابل برنامه‌های مراسم عزاداری و مجالس سوگواری با اقامه نماز است. آیا سزاوار است در عزاداری شخصیتی که در میان معرکه نماز را اقامه کرد أَشْهَدُ أَنَّک قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیتَ الزَّکاةَ و چند تن از یارانش زخمی و شهید شدند؛ به نماز بی‌توجهی شود یا ترک گردد؟ آیا سزاوار است که در بهترین زمان ارتباط با خالق هستی برای امام حسین علیه السلام که همه هستی خود را برای نماز و ارتباط با خالق هستی داد؛ عزاداری کنیم و نماز صبح مان قضا می‌شود؟
- بی‌توجهی به امر به معروف و نهی از منکر
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، بی‌توجهی به امر به معروف و نهی از منکر است در حالی که امر به معروف و نهی از منکر یکی از اهداف قیام سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام است. آن بزرگوار در وصیت نامه تاریخی خود یکی از اهداف قیام را امر به معروف و نهی از منکر معرفی می‌کند: اُرِیدُ اَنْ آمُرَ بِالْمَعْرُوفِ، وَاَنْهى عَنِ الْمُنْکرِ و ما در زیارت نامه آن بزرگوار به این حقیقت شهادت می‌دهیم: أَشْهَدُ أَنَّک قَدْ أَقَمْتَ الصَّلَاةَ وَ آتَیتَ الزَّکاةَ وَ أَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَیتَ عَنِ الْمُنْکرِ.
- جدا کردن عزاداری از سیاست
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، جدا کردن عزاداری از سیاست است در حالی که قیام و نهضت سید و سالار شهیدان یک قیام و نهضت تمام عیار سیاسی است و مراسم عزاداری و مجالس سوگواری که بزرگداشت همان قیام و نهضت است، از سیاست تفکیک پذیر نیست و باید یک حرکت کاملا سیاسی بر گرفته از آموزه‌ها و آرمان‌های دینی باشد است و جدا کردن عنصر سیاست از مجالس سوگواری جدائی قیام حضرت از اهداف و روح قیام است. مگر مبارزه‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام با ظلم و فساد در برابر حاکم وقت، قیام سیاسی نبود؟ اگر عاشورا کاری به سیاست ندارد پس شعار‌های سیاسی و حماسی عاشورا را چه کسی بیان کرده است و در کجا باید تجلی پیدا کند؟
- بی توجهی به بُعد حماسی قیام عاشورا
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، نگاه تک بعدی به نهضت و قیام عاشورا است و بی توجهی به بُعد حماسی قیام عاشورا است. قیام عاشورا دارای دو بُعد است: بُعد اول: جنایت و شقاوت دشمنان است و بُعد دوم: حماسه امام و یاران است. بی توجهی به بُعد حماسی این واقعه‌ی عظیم و پرداختن به بُعد جنایت و مظلومیت، خیانت به حرکت ارزشمند سید و سالار شهیدان است. در حالی که بُعد حماسی نهضت و قیام سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام صد برابر بر جنبه‌ی جنایی آن می‌چربد. بُعد حماسی قیام آن بزرگوار است که اسلام را زنده نگه داشته است، ماجرای عاشورا را با عظمت، پُرشکوه و ماندگار کرده است، میلیون ها آزاده را به خود مشغول کرده است. آن چه باعث و سبب افتخار بشریت است و بشریت باید به آن ببالد، بُعد حماسی قیام آن بزرگوار است که عزاداران را با روحیه‌ی دفاع از حق و حقیقت، جانفشانی در راه اهل بیت عصمت و مبارزه با ظالمان و فاسدان آشنا می‌کند.
- بی‌توجهه به روحیه جهاد و مبارزه
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، دور نگهداشتن عزاداران و مراسم عزاداری از روحیه جهاد و مبارزه است در حالی که روح حرکت سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، قیام و مبارزه تمام عیار با طاغوت زمان بوده است بنابر این در مراسم عزاداری و مجالس سوگواری به جنبه مبارزه و قیام نهضت باید بیشتر توجه شود. بر این اساس عزادار واقعی امام حسین باید یک انسان به تمام معنا مبارز و انقلابی باشد تا ضمن آمادگی برای جانفشانی در راه اهل بیت عصمت و طهارت؛ عزاداری و سوگواری وی، تجلی دفاع از حق و حقیقت و مصداق تنفر از ظلم و فساد و مبارزه با ظالمان و فاسدان و طاغوتان باشد.
- متولیان و کارگزاران ناصالح و غیر موجه
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، استفاده از افراد ناصالح، ناآشنا و غیر موجه در برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری است. استفاده از افراد ناصالح، ناآشنا و غیر موجه در برنامه‌ریزی، راه‌اندازی، هدایت و برگزاری مراسم؛ آسیب‌های بسیاری به عزاداری سید و سالار شهیدان زده است در حالی که زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام و برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری برای گسترش اسلام و تقویت دین و ترویج آموزه‌های دینی است. باید از جواب حضرت امام حسین علیه السلام به عبیدالله بن حر جعفی که فرمود: وَما کنْتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّینَ عَضُداً استفاده کرد و در برنامه‌ریزی، راه‌اندازی، هدایت و برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری؛ از متولیان و کارگزاران دوره دیده، کار آزموده، خِبره و از کارشناسان مذهبی که از دانش دینی و تخصص لازم برخوردارند استفاده نمود تا اهداف و مقاصد عالیه‌ی مراسم عزاداری و مجالس سوگواری محقق شود و از آفت، آسیب و انحراف حفظ شود.
- استفاده از منابع بی‌سند و نامعتبر
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، استفاده از منابع بی‌سند و نامعتبر است. استفاده از منابع بی‌سند و نامعتبر، انحرافات بسیاری را در شعائر دین ایجاد کرده است در حالی که زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، به عزاداری مستند است، محتوای مراسم عزاداری و مجالس سوگواری باید مستند و برگرفته از منابع معتبر باشد. بیان وقایع و حوادث عاشورا باید با دلیل و با حجت شرعی ارائه گردد تا تعبد شرکت‌کنندگان نسبت به دین و التزام آنان نسبت به وظائف دینی و تبعیت پذیری آنان نسبت به رهبران دینی بیشتر شود و مراسم از خرافه و بدعت و از آفت و آسیب حفظ شود. شخصی خدمت صاحب کتاب ارزشمند مقامع رسید و عرض داشت: در خواب می‌بینم با دندان خود، گوشت بدن مبارک سید و سالار شهیدان را می‌کَنَم! آن بزرگوار به او فرمود: روضه خوانی؟! گفت آری، فرمود: ترک کن، یا از کتب معتبره نقل کن.
- برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری بدون محتوا
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری بدون محتوا است در حالی که فلسفه و هدف بزرگداشت نهضت عاشورا و قیام کربلا و زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام آشنائی با معارف و آموزه‌های دینی است که وقتی با عشق و علاقه به اهل بیت عصمت وطهارت اجین شود، تا عمق جان عزادار نفوذ کرده و عزادار را به شاهراه سعادت و رستگاری رهنمون می‌سازد. در مراسم عزاداری و مجالس سوگواری باید عمیق‌ترین مسائل، اساسی‌ترین آموزه‌ها و ضروری‌ترین احکام دین بیان گردد. باید با عمق بخشی به مجالس عزاداری، فلسفه‌ی قیام، تاریخ تحلیلی قیام، تبیین وظیفه‌ی شیعه نسبت به قیام، داستان‌های عاشورا، اتفاقات اثرگذار و پاسخ شبهات اعتقادی در قالب سخنرانی و اشعار محتوائی و مرثیه‌های منطقی تبیین شود و با شیوه‌های نوین، متنوع، جذاب، جوان‌پسند و شایسته‌ی مراسم عزاداری و مجالس سوگواری بیان گردد.
- برنامه‌های خلاف دستور
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، آن است که در برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری؛ به دستورات دین بی‌توجهی شود و در مقابل آن چه انجام داده می‌شود یا دستور ندشته باشد یا برخلاف آن دستور آمده باشد در حالی که زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام و برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری یک عمل عبادی و توقیفی است و باید طبق دستور رسیده از رهبران دینی صورت گیرد تا سبب تقویت دین و امامت گردد و از آن چه وهن شیعه و اسلام است، حفظ شود و از برنامه‌ها و حرکاتی که در باره آن دستور نرسیده مانند برگزاری جلسات لطمه زنى، خشت زنى، تازیانه زنى و… به شدت پرهیز شود.
- گفتار و رفتار دون شأن
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، حرکات سبک و دون شأن است در حالی که زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام در گرو حفظ شأن و منزلت عزادار و مراسم عزاداری و مجالس سوگواری حضرت امام حسین علیه السلام است. مگر ممکن است برای بزرگداشت رهبری که از پیام رسان نهضتش می‌خواهد کاری نکند که قدر و منزلتش کاسته شود؛ دست به هر کاری زد؟! حضرت امام حسین علیه السلام در شب عاشورا به حضرت زینب سلام الله علیها می‌فرماید: لاَتَقُولُوا بِاَلْسِنَتِکمْ مَا ینْقُصُ عَنْ قَدْرِکمْ؛ به زبان سخنی نرانید که قدر و منزلتان کاسته شود. این فرمان برای همه کسانی است که میخواهند پیام آن بزرگوار را به آیندگان برسانند و اختصاص به حضرت زینب سلام الله علیها ندارد، کما این که اختصاص به گفتار هم ندارد؛ بلکه هر رفتاری که در رابطه با زنده نگهداشتن یاد و خاطره‌ی آن حضرت می‌باشد را شامل می‌شود.
- تحریف اهداف عزاداری
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، تحریف اهداف عزاداری است به این گونه که بخشش گناهان یا تسلی خاطر امام حسین، یا فاطمه زهرا به عنوان هدف اصلی عزاداری قرار گیرد و گفته شود: سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام شهید شد تا به وسیله توسل به آن بزرگوار، گناهان ما آمرزیده شود همان تحریفی که در مسیحیت به وجود آمد با این تفاوت که در روز شهادت به ظاهر حضرت مسیح علیه السلام ، مسیحیان جشن می‌گیرند و ما عزاداری می‌کنیم. آیا این جنایت بیشتر از جنایت یزید نیست؟! بله پاک سازی از گناهان یکی از برکات عزاداری صحیح و شایسته است نه هدف آن.
یا گفته شود: عزاداری برای تسلّی خاطر حضرت زهرا علیهاالسلام، آن بزرگوار در بهشت، دائما بی‌تابی می‌کنند تا ما پیروان برای ایشان گریه کنیم و خاطر ایشان تسلی یابد. آیا توهینی بالاتر از این، برای حضرت زهرا علیهاالسلام وجود دارد؟! آیا سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام العیاذ باللّه منتظر است که مردم برایش دلسوزی کنند؟! در حالی که هدف زنده نگه داشتن یاد و خاطره‌ی سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، آشنائی با معارف و آموزه‌های دینی و تقویت باور دینی است.
- افراط و زیاد روی در عزاداری
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، افراط و زیاده روی در عزاداری است. در حالی که افراط و زیاده روی در عزاداری ملال آور است و در دراز مدت دل‌زدگی می‌آورد و به ضد خود تبدیل می‌شود چرا که افراط و زیاده روی در برنامه‌های فرهنگی، ضد فرهنگ است و به تفریط منجر می‌شود. در مراسم عزاداری و سوگواری سید و سالار شهیدان باید به ظرفیت حاضرین توجه شود و در همه برنامه‌های مراسم، از سخنرانی، روضه‌خوانی، سینه‌زنی، زنجیرزنی، تا پخش صدا، راه‌اندازی دسته ها، خرج‌دادن، نذرکردن، اعتدال را رعایت نمایند.
- طرح مطالب ذلت آمیز
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، نگاه تک بعدی به نهضت و قیام عاشورا است مانند داستان‌های ساختگی ذلت آمیز طلب آب یا اجازه برگشت یا زینب مضطر، زین العابدین بیمار؛ در حالی که بر اساس فرمایش قرآن کریم که می‌فرماید: لِلهِ العِزَّةُ وَ لِرَسولِهِ وَ لِلمُؤِمنین؛ همه‌ی حرکات و سکنات، همه‌ی گفتارها و شعارها و همه‌ی جواب‌ها و برخوردهای سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام از هنگام شروع قیام تا حرکت به سمت مکه و از مکه تا کربلا، حکایت از عزتمندی و سازش ناپذیری رهبری نهضت دارد.
سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام در برخورد با والی مدینه یا هنگام خروج از مدینه یا در جواب ابن زبیر، یا در برخورد عُبَیْدُالله بْن حُرّ جُعْفی یا برخورد با حر و لشکر یا در شب عاشورا و یا در گودی قتلگاه؛ همه و همه عزتمند و سازش ناپذیر بوده است. بر این اساس متولیان و کارگزاران مراسم عزاداری و مجالس سوگواری امام حسین باید به تمام معنا انسان‌های عزتمند باشند و مراسم را به گونه‌ای برنامه ریزی کنند که حکایت از عزتمندی قیام عاشورا داشته باشد.
- طرح مسائل غلو آمیز
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، طرح مسائل غلو آمیز حسین اللهی، زینب اللهی و تخریب چهره منطقی امام حسین و اهل بیت عصمت و طهارت است. قرآن کریم در این زمینه می‌فرماید: یا أَهْلَ الْکتَابِ لاَ تَغْلُواْ فِی دِینِکمْ وَلاَ تَقُولُواْ عَلَى اللّهِ إِلاَّ الْحَقِّ. یا پیامبر گرامی اسلام صَلَّى‌الله عَلَیهِ وَآلِهِ وسَلَّم فرمود: إِیاکمْ وَالْغُلُوَّ فِی الدِّینِ فَإِنَّمَا أَهْلَک مَنْ کانَ قَبْلَکمْ الْغُلُوُّ فِی الدِّینِ. همواره ائمه اطهار علیهم السلام با غُلات، شدیدترین برخوردها را داشته‌اند.
- تمجیدهاى بى‌اساس
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، تمجیدهای بی‌اساس است. تمجیدهاى بى اساس، ارزش قیام عاشورا و جهاد آن بزرگوار را پایین می‌آورد و معارف دینى را بی‌ارزش می‌کند. ارزش حضرت امام حسین علیه السلام و حضرت اباالفضل و یاران با وفای آن بزرگوار به جهاد، به معرفت، به اخلاص، به صبر و عملکرد آن بزرگواران است؛ نه به چشم و ابروى آن‌چنانی! که گفته شود: کار چشماش دلبریه، قد و بالایش محشریه؟ آیا شعرائی که ائمه اطهار آنان تمجید می‌کردند مانند کمیت، حمیری، فرزدق و دعبل این نحوه شعر می‌خواند؟!
- گرم کردن مجلس به مطالبات بی‌اساس
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، گرم کردن مجلس به مطالبات بی‌اساس است. رهبر معظم انقلاب می‌فرماید: این که آقایان مداح ها، و سابق روضه‌خوان ها اصرار می‌کنند که بلند گریه کنید، لزومی ندارد؛ خوب، آرام گریه کنند. وقتی میخواهند سینه بزنند، اصرار بر اینکه صدا، صدای این جمعیت نیست؛ این لزومی ندارد. گرم شدن مجلس به این شیوه‌ها، اصل نیست؛ کاری کنید که دل‌های مستمع را در اختیار بگیرید. دل مستمع وقتی در اختیار شما آمد، مقصود حاصل است؛ اگر آهسته هم گریه کند، باز مقصود حاصل است.
- سایه انداختن حاشیه‌ها بر محتوا
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، سایه انداختن حاشیه بر محتوا است مانند: مردم را در صف های طولانی نذری نگه داشتن و از نماز باز داشتن، عزاداری را دست خوش فرد قرار دادن، با رها کردن قواعد و محتوای، عزاداری را بر محور صدای یا وقت مداح برگزار کردن، مجلس عزاداری را به رقابت مراسم و رقابت‌های مرید و مرادی تبدیل کردن، بحای دعوت به عزاداری به مداح یا نذری دعوت کردن. این گونه رفتارها خلاف اهداف عزاداری سید و سالار شهیدان است.
- بی‌توجهی به مناسبت‌های قبل از محرم
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، بی توجهی به مناسبت‌های قبل از محرم است. بدون توجه به عید قربان و غدیر به پیشواز محرم رفتن و روز شمار محرم درست کردن است؛ یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری است.
- درست کردن دهه‌های پی‌درپی
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، درست کردن دهه‌های پی‌درپی است. درست کردن دهه‌های پی‌درپی عزاداری مسلیمه، محسنیه و…؛ شعائر اصلی را کمرنگ می‌کند و زمینه رویگردانی جامعه را فراهم می‌کند و به مرور زمان انکار شعائر دین را به دنبال خواهد داشت، چرا که افراط در عزاداری به تفریط می‌انجامد.
- برگزاری مراسم عزاداری خارج مراکز مذهبی
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری حضرت امام حسین علیه السلام در خارج مراکز مذهبی است. برگزاری مراسم عزاداری و مجالس سوگواری در بیرون از مراکز مذهبی، قداست و معنویتش را از دست می‌دهد و این خلاف عرفی است که به دلیل قابل کنترل نبودن حرکات و سکنات و التزام نداشتن متولیان آن در اکثر موارد؛ به خلاف شرع منجر می‌شود. برپائی خیمه برای عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام در شهری که به اندازه‌ی کافی حسینیه و مسجد دارد جفا به مراکز دینی و مذهبی است.
آسیب‌ها و آفت‌های شکلی
- گفتارهای دون شأن
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، گفتارهای دون شأن است مانند: مرثیه سرائی به سبک ترانه، شعرخوانی‌های مبتذل، تکرار کلمات بی‌معنا مانند حوسین حوسین، عوعو کردن، عروده کشیدن. این گفتارها بالاترین ضربه را به عزاداری سید و سالار شهیدان زده و مراسم عزاداری را از اهداف مقدسش دور کرده است.
- رفتارهای دون شأن
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، رفتارهای دون شأن است مانند: سینه زنی همراه با پایکوبی، زنجیر در گردن انداختن، زنجیر به پا بستن، معرکه گرفتن. این رفتارها بالاترین ضربه را به عزاداری سید و سالار شهیدان زده و مراسم عزاداری را از اهداف مقدسش دور کرده است.
- رفتارهای موهوم و بی‌اساس
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، رفتارهای موهوم و بی‌اساس بقصد تبرک است مانند: نخ یا پارچه سبز به انگشت یا دست یا گردن بستن، تسبیح گلی به گردن انداختن، تمام لباس را گلالود کردن. این گونه رفتارها سبب تمسخر دین و ضعف اعتقادات می‌شود.
- کارهای خلاف آموزه‌های دینی
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، برنامه‌ها و کارهای خلاف آموزه‌های دینی است مانند: به بهانه ایستگاه صلواتی مزاحمت عبور و مرو مردم شدن، ایستگاه صلواتی را پاتوق چشم چرانی کردن، نزدیک مساجد خیمه زدن و مساجد را خلوت کردن، نذری دادن‌های بی‌هدف و رقابتی، زیاده روی در عزاداری و قضا شدن نماز صبح، مصیبت‌های مکرر بین ادعیه و زیارت نامه‌ها از جمله بین زیارت عاشورا خواندن و صد لعن و صد سلام را ترک کردن، در کوه و دشت و دمن زیارت عاشورا خواندن و در مسجد پایکوبی کردن، بیان خواب‌های بی‌اساس برای قداست بخشیدن، عروسی و سفره قاسم راه انداختن؛ همه این موارد، ارزش و قداست عزاداری را از بین می‌برد.
- آسیب رساندن به بدن
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، آسیب رساندن به بدن است مانند: سینه خیز رفتن، پا برهنه در سرما رفتن، قمه زنى، استفاده از انگشترهاى خاردار و زنجیرهای تیغ دار، راه رفتن روى آتش و خار و خاشاک و شیشه
این زنجیر بهر قید ناکسان است
از چه رو بر خویشتن می‌زنید؟
خودکشی باشد قمه برسرزدن
آن تیغ تیز را بر سر دشمن زنید
- اذیت و آزار مردم
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، اذیت و آزار مردم است. اذیت و آزار مردم، سبب تنفر می‌شود و با اهداف عزاداری سید و سالار شهیدان به دور است. بلند کردن بیش از حد صدای بلندگو، معابر را برای نذری سد و کثیف کردن، بستن خیابان خاصه خیایان‌های منحصر؛ از مصادیق اذیت و آزار مردم است.
- استفاده از وسائل غیر مرسوم
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، استفاده از وسائل و ابزار غیر مرسوم است. مانند: طبل‌های خاوری و علم‌های آرم دار، پرچم با طرح‌های اجانب، استفاده از عکس‌های منصوب به ائمه. همه این موارد، ارزش و قداست عزاداری را از بین می‌برد و عزاداری را به انحراف می‌کشاند.
- استفاده از غیر موجهین
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، استفاده از غیر موجهین در برگزاری مراسم عزاداری است. استفاده از افراد به صرف صدای زیبا یا سرمایه داشتن، بدون توجه به وجهه اجتماعی آنان؛ از قداست عزاداری می‌کاهد و آن را از اهداف عالی عزاداری دور می‌کند.
- تناقض‌های رفتاری
یکی از آفت‌ها و آسیب‌های عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام، تناقض‌های رفتاری است مانند: در مجلس عزای حسینی خادم و در عروسی رقاص. در مجلس عزای حسینی فعال و در مجلس عروسیش صدای بلندگو گوش فلک را کر می‌کند. هم مداحی گوش می‌دهد هم ترانه می‌خواند. اهل عزاداری است اما به نماز بی‌توجه است. اهل عزاداری است اما اهل مناجات با حضرت حق نیست. با گردنبند طلا سینه زنی می‌کند. با مال خمس نداده برای امام حسین نذری می‌دهد. بجای خمس دادن، خیرات می‌دهد. بجای فرا گیری واجبات دین، مدام به زیارت امام رضا علیه السلام و کربلای معلا می‌رود. برای این که علم را بهتر بتواند بردارد، یکی دو جرعه می‌نوشد. برای این که بهتر بخواند، یکی دو بس می زند. برای حضرت امام حسین علیه السلام نذری می‌دهد اما حاضر نیست به کمک گرفتاری بشتابد. فتوای مرجعی که هویتش از ناحیه رهبر کبیر انقلاب اسلامی است را در برابر حکم حاکم قرار می‌دهد.
خداوند رفتارهایی که با اهداف عزاداری سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام منافات دارد؛ را از ما دور کن. آمین یا رب العالمین
سید
چه خوب نوشتید. حیف گوش شنوایی نیست. اگر همین الان در محرم امام زمان قیام کند سینه چاکان عزاداری امام حسین خیلی هاشون اهمیتی نمی دهند چون ظاهر رو چسبیده و باطن واقعه کربلا را نفهمیدن. خدایا به هم از جمله من حقیر آگاهی همراه عمل مرحمت فرما.