چگونه تازه گذشته را تجهیز کنیم؟
وظایف بازماندگان در برابر تازه گذشته
بازماندگان در برابر تازه گذشته وظایفی دارند و در این زمینه دستوراتی ارئه شده است و در میان همه ملل و نحل و همه ادیان و مذاهب، شرع مقدس اسلام، کامل ترین و وزین ترین وظایف و دستورات را به بشریت هدیه داده است.
عناوین مقاله
مقدمه
احکام محتضر، واجبات احتضار
مستحبات احتضار
مکروهات احتضار
احکام بعد از مرگ
مستحبات بعد از مرگ
احکام غسل میت
شرائط غسل دهنده
احکام غسل
واجبات کفن میت
واجبات کفن کردن میت
مستحبات کفن میت
تنظیم شهادت نامه
واجبات حنوط
مستحبات حنوط
مکروهات حنوط
واجبات نماز میت
کیفیت نماز میت
مستحبات نماز میت
مکروهات نماز میت
برداشت جنازه
واجبات دفن
واجبات قبر
تلقین
احکام پوشاندن قبر
پس از دفن
نماز وحشت
مقدمه
بازماندگان در برابر تازه گذشته وظایفی دارند و در این زمینه دستوراتی ارئه شده است و در میان همه ملل و نحل و همه ادیان و مذاهب، شرع مقدس اسلام، کامل ترین و وزین ترین وظایف و دستورات را به بشریت هدیه داده است.
دستورات دین مبین اسلام در باره تازه گذشته، ضمن حفظ جایگاه وی در نزد بازماندگان؛ اثر مستقیم در حیات پس از مرگ و آرامش بیشتر تازه گذشته دارد.
دستورات دین مبین اسلام در باره تازه گذشته، برای احترام به عواطف، برای حفظ آبروی و شخصیت، برای تسلّی خاطر و برای تنبّه و یاداوری و ایجاد آمادگی برای بازماندگان است.
بر این اساس بازماندگان باید تمام همت خود را در انجام شایسته کفن و دفن تازه گذشته بکار بسته و ضمن رعایت کامل واجبات، به انجام مستحبات کفن و دفن و مسائل قبل و بعد آن در حد امکان توجه نمایند تا روح تازه گذشته در آرامش قرار گیرد و خاطر بازماندگان بهتر تسلّی یابد.
و این در حالی است که برخی از بازماندگان به انجام ظاهری و سطحی مراسمِ دفن و کفن اکتفا کرده و در انجام دقیق واجبات و مستحبات، سهل انگاری می‌کنند و در عوض به اموری که عمدتا بر محور حفظ آبروی بازماندگان است؛ ترتیب اثر داده و عمده سعی خود را به کارهایی مصروف می‌دارند که به نوعی در حفظ آبروی خود بیشتر ارتباط دارد تا انجام دستورات دین. انجام سطحی مراسمِ دفن و کفن و توجه بیش از حد به مسائل ظاهری، در دراز مدت انحراف ایجاد کرده و سبب بدعت در دین می‌شود؛ همان گونه که در بعضی از مراسم مشاهده می‌شود.
گرچه برگزاری مراسم فاتحه، هفته و چهلم برای تازه‌گذشته لازم است، اما رعایت شئون و دقت در انجام وظیفه، طبق دستور و توجه به عایدات عمل برای تازه‌گذشته، از واجبات و مستحبات، که به رهائی او از عذاب و فشار شب اول قبر منجر می‌شود از همه آنها مهمتر و بر همه امور مقدم تر است که در این مقاله به اختصار به آن اشاره می‌شود.
وظایف بازماندگان در برابر تازه گذشته
احکام محتضر، واجبات احتضار
رو به قبله قرار گرفتن محتضر در حال جان دادن: محتضر تا در محل احتضار است باید به پشت خوابانده و کف پاهایش به طرف قبله باشد. و اگر خواباندن او کاملا رو به قبله ممکن نیست، به هر اندازه‌ای که ممکن است او را رو به قبله کنند.
مستحبات احتضار
تلقین شهادتین و اقرار به امامت ائمه علیهم السلام و سایر عقاید حقه به گونه‌ای که محتضر بفهمد، تا وقت مرگ تکرار کنند.
همچنین تلقین دعاهای زیر:
اَللَّهُمَّ اغْفِرْ لي الْكَثِيرَ مِنْ مَعاصِيكَ واقْبَلْ مِنّي الْيَسيرَ مِنْ طاعَتِكَ يا مَنْ يَقْبَلُ الْيَسِيرَ وَيَعْفوُ عَنْ الْكَثِيرِ اِقْبَلْ مِنِّي الْيَسِيرَ واعفُ عَنّي الْكَثِيرَ إنَّكَ أنْتَ الْعَفُوُّ الْغَفوُرُ اَللَّهُمَّ ارْحَمْني فَإِنَّكَ رَحِيمٌ.
همچنین تلقین دعای:
لا اِلهَ اِلا اللَّهُ الْحَلیمُ الْکریمُ لا اِلهَ اِلا اللَّهُ الْعَلِی الْعَظیمُ سُبْحانَ اللَّهِ رَبِّ السَّمواتِ السَّبْعِ وَ رَبِّ الْاَرَضینَ السَّبْعِ وَ ما فیهِنَّ وَ ما بَینَهُنَّ وَ ما تَحْتَهُنَّ وَ رَبِّ الْعَرشِ الْعَظیمِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَالصَّلوةُ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیبینَ.
برای راحت شدن محتضر مستحب است بر بالین او سوره مبارکه یس، صافات، احزاب و آیة الکرسی تلاوت شود
همچنین آیه پنجاه و چهارم از سوره اعراف: إِنَّ رَبَّکمُ اللَّهُ الَّذِی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأرْضَ فِی سِتَّةِ أَیامٍ ثُمَّ اسْتَوَی عَلَی الْعَرْشِ یغْشِی اللَّیلَ النَّهَارَ یطْلُبُهُ حَثِیثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِأَمْرِهِ أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَالأمْرُ تَبَارَک اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ.
و سه آیه آخر سوره بقره: لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الأرْضِ وَإِنْ تُبْدُوا مَا فِی أَنْفُسِکمْ أَوْ تُخْفُوهُ یحَاسِبْکمْ بِهِ اللَّهُ فَیغْفِرُ لِمَنْ یشَأ وَیعَذِّبُ مَنْ یشَأ وَاللَّهُ عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ. آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَیهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ کلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلائِکتِهِ وَکتُبِهِ وَرُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَینَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ وَقَالُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا غُفْرَانَک رَبَّنَا وَإِلَیک الْمَصِیرُ. لا یکلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلا وُسْعَهَا لَهَا مَا کسَبَتْ وَعَلَیهَا مَا اکتَسَبَتْ رَبَّنَا لا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِینَا أَوْ أَخْطَأْنَا رَبَّنَا وَلا تَحْمِلْ عَلَینَا إِصْرًا کمَا حَمَلْتَهُ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِنَا رَبَّنَا وَلا تُحَمِّلْنَا مَا لا طَاقَةَ لَنَا بِهِ وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا أَنْتَ مَوْلانَا فَانْصُرْنَا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرِینَ.
و هر چه از قرآن ممکن است بر بالین محتضر خوانده شود.
مستحب است کسی را که سخت جان میدهد، اگر ناراحت نمیشود او را به جایی که نماز میخوانده ببرند.
مکروهات احتضار
تنها گذاشتن محتضر
گذاشتن چیز سنگین روی شکم محتضر
حضور جنب و حائض نزد محتضر
حرف زدن زیاد نزد محتضر
گریه کردن نزد محتضر
تنها گذاشتن زنها نزد محتضر.
احکام بعد از مرگ
مستحبات بعد از مرگ
هم گذاشتن دهان میت
بستن چشم‌ها و چانه میت
دراز کردن دست و پای میت
انداختن پارچه روی میت
اگر شب مرده است، روشن کردن چراغ بالای سر میت
برای تشییع جنازه، مؤمنین را خبر کنند
برای تشییع، غسل، کفن، نماز و دفن میت، از ولی او اجازه گرفته شود.
احکام غسل میت
واجب است میت سه غسل داده شود:
- به آبی که با سدر مخلوط باشد.
- به آبی که با کافور مخلوط باشد.
- با آب خالص
شرائط غسل دهنده
کسی که می‌خواهد میت را غسل میدهد باید:
مسلمان دوازده امامی، عاقل و بالغ باشد
هم جنس باشد
احکام غسل را بداند
قصد قربت داشته باشد، یعنی غسل را برای انجام فرمان خداوند عالم بجا آورد
احکام غسل
سدر و کافور باید به اندازه‌ای زیاد نباشد که آب را مضاف کند و بهاندازهای هم کم نباشد که نگویند سدر و کافور با آب مخلوط شده است.
اگر جایی از بدن میت نجس باشد، باید پیش از آنکه آنجا را غسل بدهند، آب بکشند.
غسل میت مثل غسل جنابت است و احتیاط واجب آن است که تا غسل ترتیبی ممکن است، میت را غسل ارتماسی ندهند.
جایز نیست کسی برای غسل دادن میت مزد بگیرند، ولی مزد گرفتن برای کارهای مقدماتی غسل اشکال ندارد.
واجبات کفن میت
کفن باید مباح باشد (برای دقت بیشتر در این مسئله باید به توضیح المسائل مراجعه شود).
کفن باید طاهر باشد.
کفن نباید بدن نما باشد.
کفن نباید ابریشم و طلا بافت باشد.
کفن نباید از پشم یا موی حیوان حرام گوشت تهیه شده باشد.
واجبات کفن کردن میت
میت باید با سه پارچه که آنها را لنگ و پیراهن و سرتاسری میگویند، کفن شود.
لنگ باید از ناف تا زانو را کامل بپوشاند
و پیراهن باید از سر شانه تا نصف ساق پا را کامل بپوشاند.
و درازای سرتاسری باید به قدری باشد که بستن دو سر آن ممکن باشد، و پهنای آن باید به اندازه‌ای باشد که یک طرف آن روی طرف دیگر قرار گیرد.
مستحبات کفن میت
لنگ به اندازه‌ای بزرگ باشد که از سینه تا روی پا برسد.
پیراهن به اندازه‌ای بزرگ باشد که از سر شانه تا تمامی پا برسد.
مستحبّ است زیاد شود بر کفن، حِبَره یمَنِیه و آن جامه‌ای است که از یمن می‌آورند.
و پارچه‌ای که به پیچند به آن ران‌های میت را.
و پارچه‌ای که برای او عمامه قرار دهند.
مستحب است انسان در حال سلامتی، کفن و سدر و کافور (سیزده درهم و ثلث) تهیه کند و خمس آن را بدهد.
سزاوار است که بر قسمتی از کفن که زیر میت قرار نمی‌گیرد با تربت امام حسین علیه السلام (نه به سیاهی) بنویسد:
فُلانٌ یشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلا اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَریک لَهُ وَ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ وَ اَنَّ عَلِیاً اَمیرُ الْمُؤْمِنینَ وَ الْاَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِهِ سپس یک یک امامان را ذکر کند، پس بنویسد: اَئِمَّتُهُ اَئِمَّةُ الْهُدَی الْاَبْرارُ.
مستحب است انسان از قبل مکتوبه‌ای با محتوای شهادت دو برادر مؤمن به شرح زیر آماده کرده و در در کفن او قرار داده شود.
تنظیم شهادت نامه
ابتدا بگوید:
بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحيمِ
أشْهَدُ أنْ لاإلهَ إِلاّ الله وَحْدَهُ لاشَريكَ لَهُ وَأشْهَدُ أنَّ محمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ صَلّي الله عَلَيْهِ وَآلِهِ، وَأنَّ الجَنَّةَ حَقُّ وَأنَّ النَّارَ حَقُّ وَأنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ لارَيْبَ فِيها وَأنَّ الله يَبْعَثُ مَنْ فِي القُبُورِ.
سپس بنویسد:
بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحيمِ
شَهِدَ الشُّهُودُ المُسَمَّونَ فِي هذا الكِتابِ أنَّ أخاهُمْ فِي الله عَزَّوَجَلْ (نام خود) أشْهَدَهُمْ وَاسْتَوْدَعَهُمْ وَأقَرَّ عِنْدَهُمْ أَنَّهُ يَشْهَدُ أنْ لاإلهَ إِلاّ الله وَحْدَهُ لاشَريكَ لَهُ وَأَنَّ مُحَمَّداً صَلّي الله عَلَيْهِ وَآلِهِ عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، وَأَنَّهُ مُقِرٌّ بِجَميعِ الأَنْبِيأ وَالرُّسُلِ عَلَيْهِمْ السَّلامُ، وَأَنَّ عَلِيَّاً وَلِيُّ الله وَإمامُهُ وَأنَّ الأَئِمَّةِ مِنْ وِلْدِهِ أَئِمَّتُهُ وَأنَّ أوَّلَهُمُ الحَسَنُ وَالحُسَيْنُ وَعَلِيُّ بْنُ الحُسَيْنِ وَمُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ وَجَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ وَمُوسي بْنُ جَعْفَرٍ وَعَلِيُّ بْنُ مُوسَي وَمُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ وَعَلِيُّ بْنُ مُحَمَّدٍ وَالحَسَنُ بْنُ عَلِيٍّ وَالقائِمُ الحُجَّةُ عَلَيْهِمُ السَّلامُ، وَأنَّ الجَنَّةَ حَقُّ وَالنَّارَ حَقُّ وَالسَّاعَةَ آتِيَةٌ لاَ رَيْبَ فِيها وَأنَّ الله يَبْعَثُ مَنْ فِي القُبُورِ، وَأنَّ مُحَمَّداً صَلّي الله عَلَيْهِ وَآلِهِ عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ جاء بِالحَقِّ، وَأنَّ عَلِيَّا وَلِيُّ الله وَالخَلِيفَةُ مِنْ بَعْدِ رَسُولِ الله صَلّي الله عَلَيْهِ وَآلِهِ وَمُسْتَخْلَفُهُ فِي أمَّتِهِ مُؤَدِّيا لامِرِ رَبِّهِ تَبارَكَ وَتَعالي، وَأنَّ فاطِمَةَ بِنْتُ رَسُولِ الله وَابْنَيْها الحَسَنَ وَالحُسَيْن ابْنا رَسُولِ الله وَسِبْطاهُ وَإمام الهُدي وَقائِدا الرَّحْمَةِ، وَأنَّ عَلِيَّاً وَمُحَمَّداً وَجَعْفَراً وَمُوسَي وَعَلِيَّاً وَمُحَمَّداً وَعَلِيَّاً وَحَسَناً وَالحُجَّةَ عَلَيْهِمُ السَّلامُ أئِمَّةٌ وَقادَةٌ وَدُعاةٌ إِلي الله جَلَّ وَعَلا وَحُجَّةٌ عَلَي عِبادِهِ.
سپس بگوید: يا شهود (دو شهود را ببرد) المسمّمين في هذا الكتاب اثبتوا لي هذه الشهادة عندكم حتي تلقوني بها علي الحوض. سپس شهود بگویند: يا (نام شخص) نَسْتَودِعُكَ الله، وَالشَّهادَةُ وَالاقْرارُ وَالاخاء مَوْدُوَعَةٌ عِنْدَ رَسُولِ الله صَلّي اللّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ، وَنَقْرَأ عَلَيْكَ السَّلامَ وَرَحْمَةُ الله وَبَرَكاتُهُ.
سپس نامه به امضای شهود مزین شود و بسته شده و در هنگام کفن در سمت راست میت گذاشته شود.
واجبات حنوط
بعد از غسل و قبل از کفن کردن، واجب است میت را حنوط کنند، یعنی به پیشانی و کف دستها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاهای او کافور بمالند.
مستحبات حنوط
مستحب است، به سر بینی میت هم کافور بمالند، و باید کافور ساییده و تازه باشد. و اگر به واسطه کهنه بودن، عطر او از بین رفته باشد، کافی نیست.
مستحب است، قدری تربت حضرت سیدالشهدا علیهالسلام با کافور مخلوط کنند. ولی باید از آن کافور به جاهایی که بیاحترامی می‌شود، نرسانند. و نیز باید تربت به قدری زیاد نباشد، که وقتی با کافور مخلوط شد آن را کافور نگویند.
مستحب است، دو چوب تر و تازه زیر بقل میت بین پیراهن و سرتاسری قرار دهند.
مکروهات حنوط
خوشبو کردن میت با مشک و عنبر و عطرهای دیگر.
مخلوط کردن کافور با اشیاء معطر.
واجبات نماز میت
- واجب است بر میت مسلمان که شش سال بیشتر دارد و یکی از پدر و مادر او مسلمان هستند، نماز خوانده شود
- واجب است نماز میت با قصد قربت انجام شود
- واجب است نمازی که می‌خواهند بخوانند مشخص شود برای چه کسی می‌خوانند.
- واجب است نماز گذار رو به قبله ایستاده باشد و میت جلوی او به پشت خوابیده باشد. البته این وظیفه مربوط به امام جماعت و یا کسی است که فرادی و به تنهائی بر میت نماز می خواند و اما مأمومینی که در دو طرف صف باشند و میت روبروی آنها نمی تواند باشد تنها کافی است آن مأمومین متصل باشند به کسانیکه روبروی میت ایستاده اند.
- واجب است سر میت در سمت راست نماز گذار و پای او در سمت چپ قرار گیرد و بین میت و نمازگذار حائلی از قبیل پرده و دیوار نباشد بطوری‌که عرفا صدق نکند که نماز بر آن میت است بنابر این نماز خواندن بر میتی که در داخل تابوت است عیب ندارد چون تابوت در برابر نمازگذار قرار می‌گیرد.
- واجب است بین میت و نماز گذار فاصله زیاد نباشد.
- واجب است محل نمازگذار زیاد بلندتر و پائین تر از محلی که جنازه قرار گرفته نباشد و یکی در بلندی و دیگری در گودی قرار نگرفته باشد و اما بلندی و پستی مختصر عیبی ندارد.
- واجب است نماز میت بعد از غسل دادن و کفن کردن و حنوط وی باشد. مگر آن میتی که غسل و کفن از او ساقط است مانند شهید و یا کسی‌که غسل دادن و کفن کردنش ممکن نیست که بدون غسل و کفن بر او نماز خوانده می‌شود.
- در نماز میت طهارت از حدث و خبث و نیز سائر شروط و ترک موانعی که در نمازهای دارای رکوع و سجود معتبر است معتبر نیست بجز قهقهه و سخن گفتن. احتیاط آن است که آنچه مراعاتش در سائر نمازها واجب است در این نماز نیز رعایت شود.
کیفیت نماز میت
نماز میت پنج تکبیر دارد، و اگر نمازگزار پنج تکبیر به این ترتیب بگوید کافی است:
بعد از نیت و گفتن تکبیر اوّل بگوید: اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ إلاّ الله و اَن مُحَمَّداً رَسُولُ الله
و بعد از تکبیر دوّم بگوید: الّهُمَّ صَلّ عَلی مُحَمّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ.
بعد از تکبیر سوّم بگوید: اللهمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَالمُؤْمِناتِ.
و بعد از تکبیر چهارم بگوید: اللهمَّ اغْفِرْ لِهذَا المَیتِ یا اللهمَّ اغْفِرْ لِهذِهِ المَیتَةِ.
و بعد تکبیر پنجم را بگوید.
بهتر است بعد از تکبیر اوّل بگوید:
اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اللَّهُ وَحْدَهُ لاشَريکَ لَهُ اِلهاً واحِداً أَحَداً صَمَداً حيّاً قيّوماً دائِماً لَم يتَّخِذ صاحِبَةً وَ لا وَلَداً وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اَرْسَلَهُ بِالهُدي وَدينِ الحَقِّ لِيُظهِرَهُ عَلَى الدّينِ كُلِّهِ وَلَوْ كَرِهَ الْمُشْرِکُونَ.
و بعد از تکبیر دوّم بگوید:
اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ بارِکْ عَلي مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ ارْحَمْ مُحَمَّداً وَ آلَ مُحَمَّدٍ کَافْضَلِ ما صَلَّيتَ وَ بارَکْتَ وَ تَرَحَّمْتَ عَلي ابْراهِيمَ وَ آلِ إِبراهيمَ انَّکَ حَميدٌ مَجيدٌ وَ صَلِّ عَلي جَميع الأَنْبياءِ وَ الْمُرسَلينَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصِّدِّيقينَ وَ جَميع عِبادِ اللَّهِ الصَّالِحين.
و بعد از تکبیر سوّم بگوید:
اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنينَ وَالْمُؤْمِناتِ وَالْمُسْلِمينَ وَ الْمُسْلِماتِ الْأَحْيآءِ مِنْهُمْ وَالْأَمواتِ تابِعْ بَيْنَنا وَ بَيْنَهُمْ بِالْخَيْراتِ اِنَّكَ مُجيبُ الدَّعَواتِ اِنَّکَ قاضي الحاجات اِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْئٍ قَديرٌ.
و بعد از تکبیر چهارم اگر میت مرد است بگوید:
اَللّهُمَّ اِنَّ هذا المُسجّی قُدامَنا عَبْدُكَ وَابْنُ عَبْدِكَ وَابْنُ اَمَتِكَ نَزَلَ بِكَ وَ اَنْتَ خَيْرُ مَنْزُولٍ بِهِ اَللّهُمَّ اِنّا لانَعْلَمُ مِنْهُ اِلاّ خَيْراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّا اَللّهُمَّ اِنْ كانَ مُحْسِناً فَزِدْ فى اِحْسانِهِ وَ اِنْ كانَ مُسَّيئاً فَتَجاوَزْ عَنْهُ وَاغْفِرِ لَهُ، اَللّهُمَّ اجْعَلْهُ عِنْدَكَ فى اَعْلا عِلِّيّينَ وَاخْلُفْ عَلى اَهْلِهِ فِى الْغابِرينَ وَارْحَمْهُ بِرَحْمَتِكَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ، اَللّهُمَّ وَاغْفِرْ لَهُ وَ لَنا اللهمَّ عَفوَكَ عَفوَكَ عَفوَكَ.
و اگر میت زن است بعد از تکبیر چهارم بگوید:
اَللّهُمَّ هذِهِ المُسجّاة قُدامَنا اَمَتُكَ وَابْنَةُ عَبْدِكَ وَابْنَةُ اَمَتِكَ نَزَلَتْ بِكَ وَ اَنْتَ خَيْرُ مَنْزوُلٍ بِهِ اَللّهُمَّ اِنّا لا نَعْلَمُ مِنْها اِلاّ خَيْراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِها مِنّا اَللّهُمَّ اِنْ كانَتْ مُحْسِنَةً فَزِدْ فى اِحْسانِها وَ اِنْ كانَتْ مُسيئةً فَتَجاوَزْ عَنْها اَللّهُمَّ اجْعَلْها عِنْدَكَ فى اَعْلا عِلِّييّنَ وَاخْلُفْ عَلى اَهْلِها فِى الْغابِرينَ وَارْحَمْها بِرَحْمَتِكَ يا اَرْحَمَ الرّاحِمينَ اَللّهُمَّ وَاغْفِرْ لَها وَ لَنا، اَللّهُمَّ عَفوَكَ عَفوَكَ عَفوَكَ.
بعد تکبیر پنجم را بگوید.
مستحبات نماز میت
- کسی که نماز میت را میخواند با وضو یا غسل یا تیمم باشد؛
- اگر میت مرد است امام جماعت یا کسی که فرادی به او نماز میخواند مقابل وسط قامت او بایستد، و اگر میت زن است مقابل سینهاش بایستد؛
- پابرهنه نماز بخواند؛
- در هر تکبیر دستها را بلند کند؛
- فاصله او با میت به قدری کم باشد که اگر باد لباسش را حرکت دهد به جنازه یا تابوت برسد؛
- نماز میت را به جماعت بخواند؛
- امام جماعت تکبیر و دعاها را بلند بخواند و کسانی که با او نماز می‌خوانند، آهسته بخوانند؛
- در جماعت اگر چه مأموم یک نفر باشد، عقب امام بایستد؛
- نمازگزار به میت و مؤمنین زیاد دعا کند؛
- پیش از نماز سه مرتبه بگوید: الصلاه؛
- نماز را در جایی بخوانند که مردم برای نماز میت بیشتر به آنجا میروند؛
- زن حائض اگر نماز میت را به جماعت میخواند، در صفی تنها بایستد.
- بعد از تگبیر پنجم بخواند: رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ
مکروهات نماز میت
مکروه است بر میت چند مرتبه نماز خوانده شود، ولی اگر میت اهل علم و تقوی باشد اشکال ندارد.
خواندن نماز میت در مساجد مکروه است ولی در مسجد الحرام اشکال ندارد.
برداشت جنازه
و به سند معتبر از حضرت صادق علیه السلام منقول است که چون مؤمنی بمیرد و در جنازه او چهل نفر از مؤمنان حاضر شوند و بگویند: اَللّهُمَّ اِنّا لا نَعْلَمُ مِنْهُ اِلاّ خَیراً وَ اَنْتَ اَعْلَمُ بِهِ مِنّا و چون این را بگویند حق تعالی بفرماید که من شهادت شما را قبول کردم و آمرزیدم آن گناهانی را که می‌دانم و شما نمی‌دانید
مستحب است در حال برداشتن جنازه این دعا خوانده شود:
بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لِلْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ.
واجبات دفن
قبر باید به اندازه قد انسان متوسط گود شود.
جنازه در چند ذرعی قبر سه مرتبه زمین گذاشته شود و کم کم نزدیک قبر شود و در نوبت چهارم وارد قبر گردد.
اگر میت مرد است در دفعه سوم طوری زمین بگذارند که سر او طرف پایین قبر باشد و در دفعه چهارم از طرف سر وارد قبر نمایند.
شخص نازل با طهارت و سر برهنه و پابرهنه باشد با بندهای گشاده و بگوید: اَللّهُمَّ اجْعَلْها رَوْضَةً مِنْ رِیاضِ الْجَنَّةِ وَلاتَجْعَلْها حُفْرَةً مِنْ حُفَرِ النّار.
پس جنازه را به آرامی از تابوت بگیرند و وارد قبر کنند و بگوید: بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ فی سَبیلِ اللَّهِ وَ عَلی مِلَّةِ رَسُولِ اللَّهِ اَللّهُمَّ ایماناً بِک وَ تَصْدیقاً بِکتابِک هذا ما وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ اَللّهُمَّ زِدْنا ایماناً وَ تَسْلیماً.
چیزی که از میت جدا می‌شود، اگر چه مو و ناخن و دندانش باشد، باید با او دفن شود. همچنین مستحب است دفن ناخن و دندانی که در حال زندگی از انسان جدا می‌شود.
واجبات قبر
بعد از آنکه میت را در لحد گذاشتند
- گرههای کفن را باز کنند؛
- صورت میت را روی خاک بگذارند؛
- بالشی از خاک زیر سر او بسازند؛
- پشت میت خشت خام یا کلوخی بگذارند که میت به پشت برنگردد؛
- در آن هنگام بگوید: اَللّهُمَّ صِلْ وَحْدَتَهُ وَ انِسْ وَحْشَتَهُ وَارْحَمْ غُرْبَتَهُ وَاَسْکنْ اِلَیهِ مِنْ رَحْمَتِک رَحْمَةً یسْتَغْنی بِها عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواک وَاحْشُرْهُ مَعَ مَنْ کانَ یتَوَلاّهُ مِنَ الائِمَّةِ الطّاهِرینَ.
تلقین
پیش از آنکه لحد را بپوشانند دست راست را به شانه راست میت بزنند و دست چپ را به قوت بر شانه چپ میت بگذارند و دهان را نزدیک گوش او ببرند و به شدت حرکت دهند و سه مرتبه بگویند: اسمع افهم یا فلان بن فلان. سپس میت را مخاطب قرار داده و برای او تلقین بخواند و بگوئید: اسْمَعْ افْهَمْ یا فُلانَ بْنَ فُلان و به جای فلان، اسم میت و پدرش را بگویند؛ مثلًا اگر اسم او محمد و اسم پدرش علی است، سه مرتبه بگویند: اسْمَعْ افْهَمْ یا مُحَمَّدَ بْنَ عَلی
پس از آن بگویند:
هَلْ انْتَ عَلَی الْعَهْدِ الَّذِی فَارَقْتَنا عَلَیهِ مِنْ شَهَادَةِ انْ لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَریک لَهُ وَ انَّ مُحَمَّداً صَلّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ وَ سَیدُ النَّبِیینَ وَ خاتَمُ الْمُرْسَلِینَ و انَّ عَلِیاً أَمیرُ الْمُؤمِنینَ وَ سَیدُ الْوصِیینَ وَ امامٌ افْتَرَضَ اللَّهُ طاعَتَهُ عَلَی الْعالَمِینَ وَ انَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَینَ وَ عَلِی بْنَ الْحُسَینِ وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِی وَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ وَ مُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ وَ عَلِی بْن مُوسی وَ مُحَمَّدَ بْنَ عَلِی وَ عَلی بْنَ مُحَمَّدٍ وَ الْحَسَنَ بْنَ عَلی وَ الْقائِمَ الْحُجَّةَ الْمَهْدِی صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیهِمْ ائِمَّةُ الْمُؤمِنینَ وَ حُجَجُ اللَّهِ عَلَی الْخَلْقِ أَجْمَعِینَ وَ ائِمَّتُک ائِمَّةُ هُدی بِک ابْرارٌ یا فُلانَ بْنَ فُلانٍ و به جای فلان بن فلان، اسم میت و پدرش را بگوید.
و بعد بگوید: اذا اتاک الْمَلَکانِ الْمُقَرَّبانِ رَسُولَینِ مِنْ عِندِ اللَّهِ تَبارَک وَ تَعالَی وَ سَأَلاک عَنْ رَبِّک وَ عَنْ نَبِیک وَ عَنْ دِینک وَ عَنْ کتابِک وَ عَنْ قِبْلَتِک وَ عَنْ ائِمَّتِک فَلا تَخَفْ وَ لا تَحْزَنْ وَ قُلْ فِی جَوابِهِما اللَّهُ رَبّی وَ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ نَبِیی وَ الإِسْلامُ دِینِی وَ الْقُرْآنُ کتابِی وَ الْکعْبَةُ قِبْلَتِی وَ امیرُ الْمُؤمِنینَ عَلِی بْنُ أبی طالِبٍ امامی وَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِی الُمجْتَبی امامی وَ الْحُسَینُ بْنُ عَلِی الشَّهیدُ بِکرْبَلأ امامِی وَ عَلِی زَینُ الْعابِدِینَ امَامِی وَ مُحَمَّدٌ البِاقِرُ امَامِی وَ جَعْفَرٌ الصّادِقُ امَامِی وَ مُوسَی الکاظِمُ إِمامی وَ عَلِی الرِّضا إِمامی و مُحَمَّدٌ الجَوادُ إِمامی و عَلی الْهَادِی امَامِی وَ الْحَسَنُ الْعَسْکری امَامِی وَ الْحُجَّةُ الْمُنْتَظَرُ امامی هؤُلأ صَلَواتُ اللَّهِ عَلَیهِمْ أَجْمَعِینَ ائِمَّتِی وَ سَادَتِی وَ قَادَتِی وَ شُفَعَائِی بِهِمْ أَتَولَّی وَ مِنْ اعدائِهِمْ أَتَبَرَّأُ فِی الدُّنْیا وَ اْلآخِرَةِ ثُمَّ اعْلَمْ یا فُلانَ بْنَ فُلان»، و به جای فلان بن فلان، اسم میت و پدرش را بگوید و بعد بگوید: انَّ اللَّهَ تَبَارَک وَ تَعَالَی نِعْمَ الرَّبُّ وَ انَّ مُحَمَّداً صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ نِعْمَ الرَّسُولُ وَ انَّ عَلِی بْنَ أَبِی طالِبٍ وَ اوْلادَهُ الْمَعْصُومینَ الْأَئِمَّةَ الْاثْنَی عَشَرَ نِعْمَ الْأئِمَّةُ وَ انَّ ما جَأ بِهِ مُحَمَّدٌ صَلَّی اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ حَقٌ وَ انَّ الْمَوْتَ حَقٌ وَ سُؤالَ مُنْکرٍ وَ نَکیرٍ فِی القَبْرِ حَقٌّ وَ الْبَعْثَ حَقٌ وَ النُّشُورَ حَقٌّ وَ الصِّراطَ حَقٌّ وَ الْمِیزانَ حَقٌّ وَ تَطایرَ الْکتُبِ حَقٌّ وَ انَّ الْجَنَّةَ حَقٌّ وَ النَّارَ حَقُّ وَ انَّ السَّاعَةَ آتِیةٌ لا رَیبَ فِیهَا وَ انَّ اللَّهَ یبْعَثُ مَنْ فِی الْقُبُورِ.
پس بگوید: أَ فَهِمْتَ یا فُلانُ»، و به جای فلان، اسم میت را بگوید. پس از آن بگوید: ثَبَّتَک اللَّهُ بِالْقَولِ الثَّابِتِ وَ هَداک اللَّهُ إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ عَرَّفَ اللَّهُ بَینَک وَ بَینَ اوْلیائِک فی مُسْتَقَرٍّ مِنْ رَحْمَتِهِ.
سپس بگوید: اللَّهُمَّ جَافِ الْأَرْضَ عَنْ جَنْبَیهِ وَ اصْعَدْ بِرُوحِهِ الَیک وَ لَقِّهِ مِنک بُرهَاناً. اللَّهُمَّ عَفوَک عَفْوَک.
احکام پوشاندن قبر
مستحب است دو چوب تر و تازه در قبر همراه میت بگذارند.
لحد را محکم بر روی میت بپوشانند.
وقتی خواست خارج شود از طرف پای میت از قبر بیرون بیاید
غیر از خویشان میت کسانی که حاضرند با پشت دست خاک بر قبر بریزند و بگویند: إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ.
مستحب است
قبر مربع یا مربع مستطیل باشد.
به اندازه چهار انگشت از زمین بلند باشد.
روی قبر را صاف شود
از پشت ماهی و يا بسان كوهان شتر کردن قبر پرهیز شود
نشانی روی آن بگذارند که اشتباه نشود.
روی قبر آب پاشیده شود.
و بعد از پاشیدن آب کسانی که حاضرند، دستها را بر قبر بگذارند و انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره إِنَّا أَنْزَلْناهُ بخوانند و برای میت طلب آمرزش کنند و این دعا را بخوانند:
اَللّهُمَّ انِسْ وَحْشَتَهُ وَارْحَمْ غُرْبَتَهُ وَاَسْکنْ رَوْعَتَهُ وَصِلْ وَحْدَتَهُ وَاَسْکنْ اِلَیهِ مِنْ رَحْمَتِک رَحْمَةً یسْتَغْنی بِها عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواک وَ احْشُرْهُ مَعَ مَنْ کانَ یتَوَلاّهُ. اَللّهُمَّ جافِ الاْرْضَ عَنْ جَنْبَیهِ وَ اَصْعِدْ اِلَیْکَ رُوحَهُ وَ لَقِّهِ مِنْکَ رِضْواناً وَ اَسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ ما تُغْنِیهِ بِهِ عَنْ رَحْمَهِ مَنْ سِواکَ.
پس از دفن
پس از رفتن کسانی که تشییع جنازه کردهاند، مستحب است ولی میت یا کسی که از طرف ولی اجازه دارد، دعاهایی را که دستور داده شده به صدای بلند میت را تلقین کند.
بعد از دفن مستحب است صاحبان عزا را سر سلامتی دهند و تا سه روز برای اهل خانه میت غذا بفرستند، و غذا خوردن نزد آنان و در منزلشان مکروه است.
مستحب است انسان در مرگ خویشان مخصوصا در مرگ فرزند صبر کند و هر وقت میت را یاد میکند إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ بگوید و برای میت قرآن بخواند، و سر قبر پدر و مادر از خداوند حاجت بخواهد.
احتیاط واجب آن است که در گریه بر میت، صدا را خیلی بلند نکنند.
نماز وحشت
مستحب است در شب اول قبر دو رکعت نماز وحشت برای میت بخوانند. و دستور آن این است که در رکعت اول بعد از حمد، یک مرتبه آیةالکرسی و در رکعت دوم بعد از حمد، ده مرتبه سوره إِنَّا أَنْزَلْناهُ بخوانند، و بعد از سلام نماز بگویند: اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَابْعَثْ ثَوابَها إِلىٰ قَبْرِ فلان و به جای کلمه فلان، اسم میت را بگویند.
نماز وحشت را در هر موقع از شب اول قبر می‌شود خواند، ولی بهتر است در اول شب بعد از نماز عشا خوانده شود.
دیدگاهتان را بنویسید