سُدُّوا الأَبوابَ کلَّها إلّا بابَ عَلِی

فضیلت بزرگ و بی‌مانند: سُدُّوا الأَبوابَ کلَّها إلّا بابَ عَلِی

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پس از هجرت به مدینه، در آغازین روزهای حضورش در این شهر اقدام به ساختن مسجد نمود تا پایگاه و محل گردهمایی و عبادت مسلمانان باشد. مهاجرانی که از مکه معظمه به مدینه هجرت کرده و فاقد خانه و مسکن بودند، همین مسجد را خوابگاه خویش قرار دادند.

اما پس از مدتی پیامبر صلی الله علیه و آله آنان را از خوابیدن و بیتوته کردن در مسجد به خاطر حفظ شئونات اسلامی و احترام به اماکن مقدس بازداشت و دستور داد تا برای خویش خانه‌هایی بسازند و از مسجد بیرون روند.

مهاجران، خانه‌هایی در اطراف مسجد ساختند و هر کدام دری به مسجد گشودند تا ضمن ابراز علاقه‌مندی به مسجد، در رفت آمد آنان به مسجد آسان شود و برای درک نماز جماعت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله توفیق بیشتری داشته باشند.

از این وضعیت، مدت چندانی نگذشته بود که جبرئیل امین بر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرود آمد و به آن حضرت وحی فرمود که خداوند سبحان می‌خواهد مسجد پاک و نظیف بماند و رفت و آمد مسلمانان در آن، در حال پاکی و طهارت باشد، بدین جهت تمام درهایی که به آن گشوده شده است باید بسته شوند، جز در خانه حضرت علی علیه السلام که از این امر استثنا است. جابر بن عبداللّه انصاری می گوید از رسول خدا شنیدم که فرمود: «سُدُّوا الأَبوابَ کلَّها إلّا بابَ عَلِی»[1] درهای خانه‌ها را جز در خانه علی ببندید.

در این هنگام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، معاذ بن جبل را مأموریت داد که این خبر را به مسلمانان برساند و بگوید درهای خود را به سوی مسجدالنبی ببندید. معاذ بن جبل پیام رسول خدا صلی الله علیه و آله را به صحابه آن حضرت، از جمله ابوبکر، عمر، عثمان، طلحه، زبیر و حمزه ابلاغ کرد و همگی اطاعت کردند و درهای خود را بستند.

برخی از آنان درصدد چانه‌زنی برآمده و برای خود امتیاز اندکی طلب می‌کردند. روایت شده است که عمر پس از دریافت پیام پیامبر اکرم به نزد آن بزرگوار آمد و عرضه داشت: من نیز به مانند دیگران در خانه‌ام را می‌بندم ولی از تو خواهش دارم که به اندازه دیدن چشم مرا معاف داری تا من از آن سوراخ تو را و داخل مسجد را بنگرم امّا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از پذیرش درخواست عمر امتناع نمود و فرمان داد که کلاً باید بسته شود.

در نتیجه تمام درهایی که به مسجد گشوده بودند، بسته شد؛ جز در خانه امام علی علیه السلام که پیامبر وی را از بستن در خانه‌اش استثنا نمود. این امر بر برخی از صحابه کبار و ریش‌سفیدان همراه پیامبر گران آمد و پشت سر آن حضرت گلایه و شکوه نمودند.

این خبر به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله رسید. آن بزرگوار در مسجد مدینه برای آنان خطبه خواند و در ضمن آن فرمود: «فَإِنّی أمَرتُ بِسَدِّ هذِهِ الأَبوابِ إلّا بابَ عَلِی، وقالَ فیهِ قائِلُکم، وإنّی وَاللّهِ ما سَدَدتُ شَیئا ولا فَتَحتُهُ وَلکنّی امِرتُ بِشَیءٍ فَاتَّبَعتُهُ»[2] من فرمان به بستن درها، جز درِ خانه على، دادم. کسانى از بین شما حرف هایى زدند. به خدا سوگند، من درى را نبستم و یا باز نکردم؛ بلکه به چیزى فرمان داده شدم و آن را اجرا کردم.

نقل است حمزه از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله پرسيد: چرا تمام درهايى كه به مسجد باز بود مسدود كردى جز درِ خانه على؟ حضرت آيات اول سوره نجم را تلاوت فرمود: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ . وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَىٰ . مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمْ وَمَا غَوَىٰ . وَمَا يَنْطِقُ عَنِ الْهَوَىٰ . إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَىٰ»[3] سوگند به ستاره هنگام شغروب که هرگز همراه شما از راه راست منحرف نشده و خطا نرفته و از روی هوا و هوس سخن نمی گوید گفتار او چیزی جز وحی که به او نازل می شود، نیست.[4]

به هر حال، تمام درها بسته شد جز در خانه پیامبر صلی الله علیه و آله و در خانه علی علیه السلام و خداوند سبحان بار دیگر فضیلت و برتری علی علیه السلام را پس از پیامبر صلی الله علیه و آله بر تمامی خلایق، از جمله بر همه اصحاب و یاران رسول خدا صلی الله علیه و آله اثبات و آشکار نمود.

بعضی از مورخان و سیره نویسان، تاریخ این واقعه را نهم ذی الحجه سال دوّم قمری و برخی سال سوّم ذکر کرده‌اند.

[1]. حدیث سد الأبواب، سید علی حسینی میلانی، ص۱۵.

[2]. مسند ابن حنبل، ج ۷، ص ۷۹، ح ۱۹۳۰۷.

[3]. سوره نجم آبات 1 تا 4.

[4]. تفسير نورالثقلين.