نماز جماعت: بخش اول: نماز جماعت در آینه قرآن و روایات
نماز جماعت در قران کریم
خداوند تبارک و تعالی به اقامه و به پایداری نماز جماعت دستور داده و می فرماید: «وَ أَقِیمُواْ الصَّلَوةَ وَ ءَاتُواْ الزَّکوةَ وَ ارْکعُواْ مَعَ الرَّاکعِین»[1] و نماز را بپا دارید، و زکات را بپردازید، و همراه رکوع کنندگان رکوع کنید و نماز را با جماعت به جا آورید.
خداوند تبارک و تعالی بعد از توصیه حضرت مریم به نماز، از او می خواهد تا نمازش را همراه رکوع کنندگان، به جماعت به جا آورد: «یا مَرْیَمُ اقْنُتِى لِرَبِّکِ وَ اسْجُدِى وَ ارْکَعِى مَعَ الرّاکِعِـینَ»[2] ای مریم! برای پروردگار خود خضوع کن و سجده به جا آور و همراه با رکوع کنندگان رکوع کن.
نماز جماعت آن قدر از اهمیت بالایی برخوردار است که در شراط جنگی هم نباید کسی از آن محروم شود و باید نماز جماعت به گونه ای برگزار شود که همه بتوانند در آن شرکت نمایند، بر این اساس خداوند تبارک و تعالی می فرماید: «وَ إِذا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاةَ فَلْتَقُمْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَ لْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذا سَجَدُوا فَلْيَكُونُوا مِنْ وَرائِكُمْ وَ لْتَأْتِ طائِفَةٌ أُخْرى لَمْ يُصَلُّوا فَلْيُصَلُّوا مَعَكَ وَ لْيَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَ أَسْلِحَتَهُمْ»[3]
اساس نماز بر جماعت است به همین خاطر اذکار نماز به صورت جمع آورده شده است: «إِيَّاكَ نَعْبُدُ وَإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ» «اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ» «اَلْسَّلامُ عَلَيْنا وَ عَلي عِبادِ الله الْصالِحينَ»
نماز جماعت در احادیث و روایات
در فضیلت نماز جماعت، احادیث و روایات بسیاری وارد شده است و مؤمنین را به شرکت در نماز جماعت تشویق و ترغیب کردهاند و برای هر حرکتی از نماز جماعت و برای هر جزئی از نماز جماعت ثواب نا محدودی قرار دادهاند و این حکایت از جایگاه رفیع و اثر تربیتی این فریضه الهی است که این خصوص به چند روایت اکتفا میشود:
نماز جماعت و دو آزادی
پیامبر صلی الله علیه وآله میفرماید: «مَنْ صَلَّی أَرْبَعِینَ یوْماً فِی الْجَمَاعَةِ یدْرِک التَّکبِیرَةَ الْأُولَی کتِبَ لَهُ بَرَاءَتَانِ بَرَاءَةٌ مِنَ النَّارِ وَ بَرَاءَةٌ مِنَ النِّفَاقِ»[4] هر کس چهل روز نمازهای خود را با جماعت بخواند به طوری که تکبیره الاحرام را درک کند دو برائت و دو آزادی برای او نوشته می شود: یکی نجات از نفاق و یکی نجات از آتش.
جن و انس ناتوان در محاسبه ارزش نماز جماعت
حضرت جبرئیل امین در حدیث مفصلی به پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله میفرماید«فَإِنْ زَادُوا عَلَى الْعَشَرَةِ فَلَوْ صَارَتْ بِحَارُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ کُلُّهَا مِدَاداً وَ الْأَشْجَارُ أَقْلَاماً وَ الثَّقَلَانِ مَعَ الْمَلَائِکَةِ کُتَّاباً لَمْ یَقْدِرُوا أَنْ یَکْتُبُوا ثَوَابَ رَکْعَةٍ وَاحِدَهٍ»[5] اگر تعداد مأمومین در نماز جماعت از ده بگذرد در این صورت اگر دریاهای آسمانها و زمین همه مرکب بشوند و درختان روی زمین همه قلم بشوند و جن و انس به همراهی ملائکه نویسنده، قادر نخواهند بود كه ثواب یک رکعت نماز جماعت را محاسبه نمایند.
نماز جماعت محبوب تر از چهل سال عبادت
پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله وسلم فرموده اند: «إِنَّ صُفُوفَ أُمَّتِی کصُفُوفِ الْمَلَائِکةِ فِی السَّمَاءِ وَ الرَّکعَةُ فِی الْجَمَاعَةِ أَرْبَعٌ وَ عِشْرُونَ رَکعَةً کلُّ رَکعَةٍ أَحَبُّ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی مِنْ عِبَادَةِ أَرْبَعِینَ سَنَةً»[6] همانا صف های نماز جماعت امت من همچون صف های فرشتگان آسمان است و گزاردن یک رکعت با جماعت معادل بیست و چهار رکعت است که هر رکعت آن در نظر خداوند محبوب تر از چهل سال عبادت است.
نماز جماعت برتر از تهجد شبانه
پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله میفرماید: «يَا عَلي اِنَّ مَن صَلَي الْغَداةَ في جَماعَةٍ فَکَاَنَّما قَامَ الْلَيلَ کُلَهُ راکِعاً وَ سَاجِداً»[7] یا علی کسیکه به نماز جماعت صبح حاضر شود مثل این است که کل شب را در حال رکوع و سجده گذرانده است.
نماز جماعت محو کننده گناه
رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم فرمود: «مَنْ أَتَی الْجَمَاعَةَ إِیمَاناً وَ احْتِسَاباً اسْتَأْنَفَ الْعَمَل»[8] کسی که با ایمان و برای خشنودی خدا به نماز جماعت حاضر شود، اعمال خود را از سر گرفته است.
پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله در روایت دیگری میفرماید: «وَ لَوْ عَلِمُوا أَيُّ فَضْلٍ فِيهِمَا لَأَتَوْهُمَا وَ لَوْ حَبْواً وَ اِنَّهُما لِیَکفِرانَ ما بَيْنَهُمَا»[9] اگر مردم می دانستند که چه فضیلتی در نماز جماعت عشا و صبح وجود دارد به سوی آن می شتافتند و لو بصورت چهار دست و پا، به راستی که این دو جماعت موجب تطهیر آثار تمام گناهانی است که در فاصله زمانی صبح تا شب و شب تا صبح انجام می گیرد.
صف اول نماز جماعت جایگاه جهاد است
امام کاظم علیه السلام فرمود: «إِنَّ الصَّلَاةَ فِی الصَّفِّ الْأَوَّلِ کالْجِهَادِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل»[10] همانا نماز در صف اوّل جماعت، مانند جهاد در راه خداوند عزّ و جلّ است.
احکام کلی
- نماز جماعت از مستحبات مؤکد و دارای ثواب بسیار زیاد است و مستحب است نمازهای واجب به خصوص نمازهای یومیه، و خاصه نماز صبح و مغرب و عشاء به جماعت خوانده شود؛
- نماز جماعت برای همسایه مسجد و کسی که صدای اذان مسجد را می شنود بیشتر سفارش شده است؛
- نماز جماعت، از نماز اول وقت فرادی، بهتر است و نیز نماز جماعت مختصر، از نماز فرادی مفصل، بهتر می باشد؛
- وقتی که جماعت بر پا می شود مستحب است کسی که نمازش را فرادی خوانده، دوباره با جماعت بخواند؛
- کسی که در نماز وسواس دارد و فقط در صورتی که نماز را با جماعت بخواند از وسواس راحت می شود، باید نماز را با جماعت بخواند؛
- کسی که قرائتش صحیح نیست و قدرت بر تعلیم قرائت دارد ولی کوتاهی میکند، باید نماز را با جماعت بخواند؛
- اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت بخواند چون اطاعت پدر و مادر واجب است، بنابر احتیاط واجب باید نماز را به جماعت بخواند و قصد استحباب نماید؛
- حاضر نشدن به نماز جماعت از روی بیاعتنایی جایز نیست و سزاوار نیست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند.[11]
[1]. سوره بقره، آیه ۴۳
[2]. سوره آل عمران، آیه ۴۳
[3]. سوره نساأ آیه 101.
[4]. مستدرک الوسائل ج6 ص446.
[5]. رَوْضِ الْجِنَانِ
[6]. مستدرک الوسائل، ج6، ص446.
[7]. بحارالأنوار: ۸۵ صفحه ۱۷- دعائم الاسلام ج ۱ ص ۱۵۳.
[8]. ثواب الأعمال، ص37.
[9]. ميراث حديث شيعه-دفتر۱۰-دفتر۱۷۴و ۱۷۵. دعائم الاسلام ج ۱ ص
[10]. من لایحضره الفقیه، ج1، ص385.
[11]. توضیح المسائل جامع باب نماز جماعت.
دیدگاهتان را بنویسید