مناسبت: ایام‌البیض ماه رجب ۱۳و ۱۴ و ۱۵ ماه رجب / مراسم معنوی اعتکاف، عبادتی چند وجهی است، هم قیام است، هم قعود، هم وقوف است، هم حضور، هم امساک است هم احرام، هم ذکر است هم فکر، هم تشرف است، هم فرصت، هم تمرین است، هم آموزش، هم حرکت است، هم گریز.
اعتکاف از نظر لغوی: اقبال و روی آوردن، همراه با تعظیم و بزرگداشت است.
اعتکاف از نظر فقهی: التزام به ماندن در مسجد برای عبادت خالصانه و قرب الی الله است
اما در حقیقت:
اعتکاف، تمرین ایستادگی برای خدا و در راه خدا است.
اعتکاف، تمرین ایستادگی دائمی بر صراط مستقیم و همسو شدن با فرمان‌های الهی است.
اعتکاف، فرصت بهره مندی از مغفرت و رحمت الهی است.
اعتکاف، فرصت تحول درونی برای پاکسازی و خودسازی واقعی است.
اعتکاف، فرصت انس با خدا و کسب مقامات معنوی و دریافت انوار قدسی است…
اعتکاف، حرکتی بدیع برای صیقل روح و روان است.
اعتکاف، فرصت بریدن از بودن و اصرار بر شدن است.
شئونی گوناگون عبادت ذات اقدس الهی
گاهی عبادت به صورت فكر است مانند تدبر در آیات قرآن کریم؛
گاهی به صورت ذكر است مانند دعا، مناجات و زیارت؛
گاهی به صورت شكر است لَئِن شَكَرْتُمْ لأَزِیدَنَّكُمْ؛
گاهی به صورت گفتار است مانند امر به معروف و نهی از منکر؛
گاهی به صورت حركت است مانند طواف و سعی؛
گاهی به صورت اقامه است مانند نماز؛
گاهی به صورت قیام است مانند جهاد؛
گاهی به صورت خودداری و امساک است مانند روزه؛
و گاهی به صورت توقّف است مانند وقوف در عرفات، وقوف در مشعر، وقوف در منا؛
و گاهی به صورت یک عبادت چند وجهی است مانند اعتکاف.
مراسم معنوی اعتکاف، عبادتی چند وجهی است، هم قیام است، هم قعود، هم وقوف است، هم حضور، هم امساک است هم احرام، هم ذکر است هم فکر، هم تشرف است، هم فرصت، هم تمرین است، هم آموزش، هم حرکت است، هم گریز. و شباهت زیادی به مراسم حج و احرام دارد کسانی که تا کنون به مکه مشرف نشده‌اند؛ با اعتکاف می‌توانند حال و هوای احرام را برای خود به وجود آورند.
اعتکاف چیست و به چه معنا است؟
اعتکاف از نظر لغوی: اقبال و روی آوردن، همراه با تعظیم و بزرگداشت است و از نظر فقهی التزام به ماندن در مسجد برای عبادت خالصانه و قرب الی الله است اما در حقیقت:
اعتکاف، تمرین ایستادگی برای خدا و در راه خدا است؛
اعتکاف، تمرین ایستادگی دائمی بر صراط مستقیم و همسو شدن با فرمان‌های الهی است؛
اعتکاف، فرصت بریدن از بودن و اصرار بر شدن است؛
اعتکاف، فرصت بهره مندی از مغفرت و رحمت الهی است؛
اعتکاف، فرصت تحول درونی برای پاکسازی و خودسازی واقعی است؛
اعتکاف، فرصت انس با خدا و کسب مقامات معنوی و دریافت انوار قدسی است؛
اعتکاف، فرصت تقرب به خدا و رسیدن به کوی جانان است؛
اعتکاف، فرصت دل‌کندن و پالایش از علایق مادی و رجوع به فطرت الهی است؛
اعتکاف، فرصت انابه و استغفار، و حرکتی بدیعِ برای تصحیح گذشته است؛
اعتکاف، کارگاه آموزشی، عرفانی و تربیتی برای کسب فضایل اخلاقی است؛
اعتکاف، حرکتی بدیع برای صیقل روح و روان است؛
اعتکاف، تشرف به شرافت تقوی و دولت‌سرای تقرب است؛
اعتکاف، حرکتی جهادی در مبارزه با پلشتی‌ها است؛
اعتکاف، گریز از نفس اماره و رسیدن به ساحل امن نفس مطمئنه است؛
اعتکاف، گریز از خس و خاشاک عالم کثرت و درآمدن به عالم وحدت است؛
اعتکاف، تمرین حسن معاشرت و رعایت حقوق دیگران است.
فضیلت آیین معنوی اعتکاف
در فضیلت آیین معنوی اعتکاف، همین بس كه خداوند تبارک و تعالی، اعتکاف کنندگان را همتای طواف‌کنندگان، رکوع‌کنندگان و سجده‌کنندگان قرار داده و حضرت ابراهیم و اسماعیل سلام الله علیهما را فرمان می‌دهد تا خانه‌اش را برای آنان پاک و پاکیزه نگاه دارند: وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ أَنْ طَهِّرَا بَیتِی لِلطَّائِفِینَ وَالْعَاكِفِینَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ. و به ابراهيم و اسماعيل فرمان داديم كه: «خانه مرا براى طواف‌كنندگان و معتكفان و ركوع و سجودكنندگان پاكيزه گردانید.
اعتکاف جلوه ای از تقوای الهی است که سبب آمرزش گناهان می‌شود. پیامبر گرامی اسلام در این زمینه می‌فرماید: مَنْ اِعْتَکفَ ایماناً وَاحْتِساباً غُفِرَ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ. هرکس از روى ايمان و پاداش الهى معتکف شود، همه گناهان گذشته او بخشیده می‌شود.
اعتکاف، معیار سنجش بعضی از ارزش‌های دینی است آن‌جا که در روایت آمده است که زیارت قبر سید الشهداء از اعتکاف در کنار قبر پیامبر برتر است یا برآورده کردن نیاز مؤمنی، از اعتکاف دو ماهه برتر است.
زمان برگزاری آیین معنوی اعتکاف
اعتکاف زمان مخصوصی ندارد، اما در روایات بهترین زمان برای اعتکاف، ماه رمضان، به‌ویژه دهه سوم آن بیان شده است. در این زمینه امام صادق عَلَيْهِ‌الْسَّلام در باره زمان اعتکاف پیامبر گرامی اسلام می‌فرماید:
اِعْتَکفَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى الله عَلَیهِ وَ آلِهِ و سَلَّمْ فی شَهْرِ رَمَضانَ فِی الْعَشْرِ الْاَوَّلِ ثُمَّ اعْتَکفَ فِی الثّانِیةِ فِی الْعَشْرِ الْوُسْطی ثُمَّ اعْتَکفَ فِی الثّالِثَةِ فِی الْعَشْرِ الْاَواخِرِ، ثُمَّ لَمْ یزَلْ یعْتَکفْ فِی الْعَشْرِ الْاَواخِرِ. پیامبر گرامی اسلام در ماه رمضان در دهه اول معتکف شد، سپس در سال دوم، در دهه دوم معتکف شد، سپس در سال سوم، در دهه سوم به اعتکاف پرداختند، پس از آن برای همیشه دهه آخر رمضان را اعتکاف می‌نمود.
در روایت دیگر امام صادق عَلَيْهِ‌الْسَّلام می‌فرماید:
کانَتْ بَدْرُ فی شَهْرِ رَمَضانَ وَلَمْ یعْتَکفُ رَسُولُ اللهِ صَلَّى الله عَلَیهِ وَ آلِهِ و سَلَّمْ فَلَمّا اَنْ کانَ مِنْ قابِلٍ اِعْتَکفَ عِشْرینَ، عَشْراً لِعامِهِ، وَ عَشْراً قَضاهُ لِما فاتَهُ. جنگ بدر در ماه رمضان واقع شد و پیامبر اکرم صَلَّى الله عَلَیهِ وَ آلِهِ و سَلَّمْ نتوانست معتکف شود، پس در سال آینده بیست روز اعتکاف کرد، ده روز برای همان سال و ده روز بابت قضای سال گذشته.
در ایران اسلامی، از سال‌های نخست دهه شصت شمسی، اعتکاف در ایام‌البیض ماه رجب یعنی ۱۳، ۱۴ و ۱۵ ماه رایج شده و انجام می‌شود و آن هم به دلیل اعمال ام داوود است که انجام آن در ایام‌البیض ماه رجب وارد شده است و سه روز روزه دارد و معتکفین برای این که هر دو عمل را به راحتی بتوانند انجام دهند، آن را به صورت ترکیبی در ایام‌البیض ماه رجب انجام می‌دهند.
دیدگاهتان را بنویسید