افرادی که در رعایت صحت اعمال نماز، دارای عذر هستند باید احکام مخصوص خود را بیاموزند.
مقدمه
متأسفانه مدتی است با پدیده‌ی ناموزون و رو به رشد در مساجد مواجه هستیم که آرام آرام در حال کج‌روی‌ها، بدعت‌ها و حرمت شکنی‌ها شده است و آن استفاده از صندلی برای اقامه‌ی نماز است که بدون توجه به احکام شرعی انجام می‌شود.
هرچند کهولت سن می‌تواند مجوزی برای استفاده از این گونه ابزار باشد، ولی همه به چشم خود دیدیم که حضرت امام در بیمارستان با کهولت سن و ضعف مزاج؛ برای نماز از روی تخت بیمارستان پائین می‌آمدند و با آن که سرم به دست داشت و سیم‌های دستگاه‌ها به ایشان وصل بود با حالت ایستاده به اقامه‌ی نماز می‌پرداخت و قداست و حرمت نماز را فدای راحتی خود نمی‌کردند؛ در حالی که حضرت امام از کسانی که از صندلی برای اقامه نماز استفاده می‌کنند مسن‌تر، ضعیف‌تر و بیمارتر بودند. در نتیجه کسی که بتواند نماز را ایستاده بخواند اگر برای خواندن نماز، روی صندلی بنشیند نمازش باطل است.
حکم نماز معذورین
کسی که بتواند ولو با تکیه کردن به دیوار یا عصا بایستد، نماز را باید ایستاده بخواند.
کسی که فقط یک رکعت را بتواند ایستاده بخواند، باید همان مقدار نماز را ایستاده بخواند.
کسی که بتواند نماز را ایستاده بخواند امّا نتواند سجود و تشهد را نشسته بخواند، باید ایستاده نماز بخواند و پس از رکوع، برای سجده و تشهد از صندلی استفاده کند.
کسی که توان ایستادن طولانی را ندارد برای قیام‌های واجب باید بایستد و بقیه اعمال را روی صندلی بخواند.
کسی که به هیچ شکل نتواند بایستد امّا بتواند برای تشهد بنشیند و سجده‌ها را درست انجام دهد؛ فقط اعمالی که در حال ایستادن باید انجام دهد را روی صندلی بنشیند و سجده و تشهد را باید نشسته انجام دهد.
کسی که به هیچ شکل نتواند بایستد و نتواند بنشیند؛ باید نماز را روی صندلی بخواند و برای رکوع، تا نزدیک زانو خم شود و برای سجده، سر را روی مهر روی میز قرار دهد.
کسی که به هیچ شکل نتواند بایستد و نتواند بنشیند و نتواند خم شود و حرکات معمول را انجام دهد؛ باید نماز را روی صندلی بخواند و برای رکوع و سجده با سر اشاره کند و برای سجده اگر ممکن است، مهر را بلند کند و پیشانی را بر آن بگذارد.
حدّ انحنای رکوع در حال جلوس
به قدری خم شود که صورتش مقابل زانوها برسد: آیات عظام امام، اراکی، خامنه‌ای، خویی، فاضل، نوری، صافی، گلپایگانی و هاشمی.
به قدری خم شود که صورتش مقابل زانوها برسد و احوط آن است که به قدری خم شود که اگر ایستاده بود کمرش را به همان مقدار خم می‌کرد: آیت الله وحید.
به قدری خم شود که اگر ایستاده بود برای رکوع کمر خود را خم می‌کرد: آیت الله زنجانی.
باید به قدری خم شود که بگویند رکوع است: آیت الله مکارم.
به قدری خم شود که صورت نزدیک جای سجده برسد: آیت الله سبحانی.
به قدری خم شود که صورت مقابل جای سجده باشد: آیات عظام تبریزی و سیستانی.
کیفیت نماز معذورین از قیام عادی اختیاری
با تکیه بر عصا یا تکیه بر دیوار قیام کند و رکوع اختیاری را ولو به مقدار حدّاقل انحنا انجام دهد: همه مراجع.
اگر معذور از قیام است حتی با عصا و یا تکیه بر دیوار؛ باید نشسته نماز بخواند، ولی در صورت امکان واجب است سه رکن را رعایت کند:
قیام در حال تکبیرة الاحرام
قیام متصل به رکوع
رکوع به مقدار ممکن خم شود.
چنانچه رعایت این سه رکن برای او حرجی است، ساقط می‌باشد و رکوع را در حال نشسته با کمی انحنا انجام دهد.
کیفیت نماز معذورین از قیام و رکوع و سجود
کسی که باید بر روی صندلی بنشیند و حتی نشستن بر زمین و سجده حرجی است؛ چنین کسی قیام و رکوع و سجود اختیاری از او ساقط است و باید برای رکوع با سر اشاره کند.
اما برای سجده باید با اشاره سر سجده را انجام دهد و لازم نیست مواضع سجده را روی زمین گذارد و به احتیاط واجب مهر را بلند کند که پیشانی را بر آن بگذارد و اگر نمی‌تواند احتیاط مستحب آن است که مهر را بلند کند و به پیشانی بگذارد: حضرت امام .
باید برای سجده در صورت امکان سر را بر روی مهر که روی میز است بگذارد و دست‌ها را روی میز گذاشته و پاها را روی زمین قرار دهد و نیز زانوها را در صورت امکان به جسمی که مقابل آن است بچسباند و در صورت عدد امکان رعایت کیفیت مزبور، به احتیاط واجب بین کیفیت مزبور به مقدار ممکن و بین اشاره با سر جمع کند: آیت الله وحید.
باید برای سجده با سر اشاره کند و بنا بر احتیاط واجب اگر می‌تواند مهر را به قدری بلند کند که پیشانی را بر آن بگذارد و اگر نمی‌تواند مهر را به پیشانی بگذارد: آیات عظام خامنه‌ای صافی، فاضل، گلپایگانی، مکارم.
کسی که هیچ نمی‌تواند خم شود باید برای سجده با سر اشاره کند و اگر نتواند با چشم‌ها اشاره کند: آیات عظام تبریزی، زنجانی، خویی و سیستانی.
چند تذکر
کسی که نسبت به انجام یک واجب از نماز عذر دارد، فقط نسبت به همان عمل و همان موضع مجاز است که حکم آن را رعایت نکند و حق سرایت معافیت به دیگر مواضع را ندارد.
کسی که باید نمازش را روی صندلی بخواند؛ اگر برای او ممکن است باید برای تکبیرة الاحرام و همچنین برای رفتن به رکوع و بعد از رکوع بایستد.
کسانی که هنگام سجده باید از صندلی استفاده کنند باید جلوی خود میز قرار دهند و بر روی آن مهر را بگذارد و مُهر باید ثابت باشد و نمی‌توانید مُهر را با دست برداشته و روی پیشانی خود قرار دهید. همچنین باید دو کف دست را روی میز و دو سر انگشت بزرگ پا را روی زمین قرار دهد.
دیدگاهتان را بنویسید