“جشن شب یلدا” یکی از قدیمی‌ترین و یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایران‌زمین و یکی از مناسبت‌های ملی و باستانی و یکی از آیین‌های کهن این مرز و بوم است.
از آن‌جائی که نور و روشنائی نماد حق و حقیقت و شب و تاریکی نماد باطل و پوچی است؛ پایان پائیز و شروع زمستان که شروع کوتاه شدن شب و تاریکی، و بلند شدن روز و روشنائی و حق و حقیقت است؛ را ایرانیان جشن می‌گرفتند.
شام سی‌ام آذرماه و شب اول دی‌ماه؛ به “شب یلدا” یا “شب چله” معروف است
“شب یلدا” شب پایانی پائیز و شروع نخستین روز فصل زمستان است
“شب یلدا” بلندترین و طولانی‌ترین شب و یکی از مهم‌ترین شب‌های سال است
“شب یلدا” از دیرباز تا به امروز مورد توجه و اهمیت ایرانیان بوده است
“شب یلدا” در تاریخ کهن ایران زمین شب جشن و سرور بوده است.
“جشن شب یلدا” یکی از قدیمی‌ترین و یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایران‌زمین و یکی از مناسبت‌های ملی و باستانی و یکی از آیین‌های کهن این مرز و بوم است. در ” شب یلدا” خانواده‌های ایرانی دور هم جمع می‌شوند و با انواع میوه‌ها و انواع تنقلات از یکدیگر پذیرائی می‌کنند و آن را جشن می‌گیرند.
مرسوم‌ترین برنامه در ” شب یلدا” شاهنامه‌خوانی، قصه‌گویی بزرگترها و فال‌گیری با دیوان حافظ است، در این شب با استفاده از دیوان حافظ و با خواندن اشعار عرفانی، آن را محتوا بخشی می‌کردند و با شادی و سرور؛ بر معلومات و دانش خود می‌افزودند.
نگاه ارزشی و محتوائی به “جشن شب یلدا“
یکی از مراسم‌های ارزشمند ملی “جشن شب یلدا” است چرا که:
“شب یلدا” شب دیوان حافظ، فال حافظ، مثنوی مولانا و بهره گیری از اشعار عرفانی است
“شب یلدا” شب بوستان سعدی، گلستان سعدی و بهره گیری از داستان‌ها و اشعار ادبی است
“شب یلدا” شب شاهنامه فردوسی و شاهنامه‌خوانی و بهره گیری از اشعار حماسی است
“شب یلدا” شب قصه گوئی و خاطره‌گوئی بزرگترها است
“شب یلدا” شب محتوا‌بخشی و افزایش معلومات است
“شب یلدا” شب نیرو گرفتن برای یک زمستان سرد سخت است
“شب یلدا” شب لذت بردن از یک شب نشینی با صفا و صمیمی است
“شب یلدا” شب لذت بردن از یک دورهمی شیرین و دوست‌داشتنی است
“شب یلدا” شب گردآمدن دور بزرگترها و استفاده بردن از خاطرات شیرین آن‌ها و استفاده کردن از تجربیات آن‌ها است
“شب یلدا” شب احترام به خانه، شب احترام به خانواده، شب احترام به بزرگترها و شب احترام به خویشاوندی است
“شب یلدا” شب صمیمیت بین خانواده‌ها، شب همدلی بین خانواده‌ها، شب دورهمی خویشاوندی و شب دلجوئی از یکدیگر است
“شب یلدا” شب صله رحم و شب اصلاح بین خویشاوندی است
“شب یلدا” شب احترام به زمان، شب، احترام به نور و روشنائی است.
فلسفه و هدف جشن شب یلدا
” جشن شب یلدا” بخاطر طولانی‌ترین شب سال بودن نیست، بلکه بخاطر شروع کوتاه شدن شب و شروع بلند شدن روز روشنائی است. “جشن شب یلدا” دارای سه فلسفه و هدف است:
فلسفه و هدف اول:
از آن‌جائی که نور و روشنائی نماد حق و حقیقت و شب و تاریکی نماد باطل و پوچی است؛ پایان پائیز و شروع زمستان که شروع کوتاه شدن شب و تاریکی، و بلند شدن روز و روشنائی و حق و حقیقت است؛ را ایرانیان جشن می‌گرفتند؛
فلسفه و هدف دوم:
از آن‌جائی که اکثر ایرانیان قدیم کشاورز بودند و نور روشنائی و روز؛ در تولید محصولات کشاورزی نقش بسزائی داشته است؛ پایان طولانی‌ترین شب سال و شروع بلند شدن روز که کمک به تولید می‌کرده است را جشن می‌گرفته‌اند.
فلسفه و هدف سوم:
فصل زمستان دردسرهای خودش را دارد، فصل برف و باران و فصل سرما و یخ‌بندان است، در این فصل بگونه‌ای طبیعت به خواب زمستانی می‌روند و کار و تلاش آدمی با سختی و دردسرروبه رو می‌شود؛ برای این که سختی‌های فصل زمستان مردم را از پا در نیاورد و بتوانند در شرائط سخت به کار و تلاش خود بپردازند؛ با دورهمی ارزشمند و معنوی در شب اول زمستان، برای یک زمستان سرد و سخت، نیرو می‌گیرند.
اسلام و شب یلدا
از آن‌جائی که “شب یلدا” شب احترام به خانه، به خانواده و به بزرگترها است و شب همدلی، شب صمیمیت بین خانواده‌ها، شب صله رحم و شب نیرو گرفتن برای شروع یک زمستان سرد است؛ مورد تأیید اسلام است.
در حقیقت “شب یلدا” هم بخاطر فلسفه و هدف و هم بخاطر محتوای آن؛ شب بسیار ارزشمند و پسندیده و مورد تأیید اسلام است. حضرت امیر علیه السلام در این رابطه به مالک اشتر می‌فرماید:
و لاتَنْقُضْ سُنّةً صالِحَةً عَمِلَ بها صدورُ هذِهِ الاُمَةِ وَ اجْتَمَعَتْ بِها الاُلْفَة وَ صَلُحَتْ علیها الرعِیَّةُ وَ لاتَحْدُثَنَّ سنّةً تَضُرُّ بشیء مِنْ ماضی تلکَ السُّنَنِ فیکونُ الأجْرُ لِمَنْ سَنَّها وَالوِزْرُ علیکَ بِما نَقَضْتَ مِنها
سنت و روش نيكو و پسندیده‌ای را كه بزرگان و پيشگامان امت به آن عمل كرده‌اند و به سبب آن در ميان مردم الفت و پيوند برقرار کرده و امور مردم بر اساس آن اصلاح و استوار شده است؛ برهم مزن و آیین و آدابی را که به سنّت‌های نیک گذشته زیان رسانَد رواج نده، که پاداش از آنِ ایجاد کننده ی سنّت و گناه شکستن آن بر تو خواهد ماند.
شب یلدا و سنت صله رحم
یکی از ارزش‌های شب یلدا صله رحم است، حضرت علی عليه السلام در مورد وجوب صله رحم می فرماید:
اِنَّ صِلَةَ الْاَرْحامِ لَمِنْ موجِباتِ الْاِسْلامِ وَ اِنَّ اللّهَ سُبحانَهُ اَمَرَ بِاِكرامِها وَ اِنَّهُ تَعالى يَصِلُ مَن وَصَلَها وَ يَقطَعُ مَن قَطَعَها وَ يُكرِم مَن اَكرَمَها
به راستى كه صله رحم از واجبات اسلام است و خداى سبحان، امر فرموده كه آن را گرامى بدارند و خداوند متعال با هر كس كه صله رحم كند، رابطه برقرار مى‌كند و با هر كس كه قطع رحم كند، قطع رابطه مى‌كند و هر كس كه صله رحم را گرامى بدارد، گرامى‌اش مى‌دارد.
شب یلدا اولین شب بهار مؤمن
شب یلدا اولین شب زمستان و اولین شب بهار مؤمن است امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید:
الشِّتاءُ رَبِيعُ المُؤمِنِ، يَطُولُ فيهِ لَيلُهُ فَيَستَعِينُ بهِ على قِيامِهِ، و يَقصُرُ فيهِ نَهارُهُ فَيَستَعِينُ بهِ عَلى صِيامِهِ
زمستان، بهار مؤمن است؛ شب‌هايش طولانى است، براى عبادتِ نيمه شب از آن كمك مى‌گيرد و روزهايش كوتاه است، براى روزه گرفتن از آن مدد مى‌جويد.
رسول خدا صلی الله علیه و آله در باره روزه زمستان می‌فرماید:
الصَّومُ في الشِّتاءِ الغَنيمَةُ البارِدَةُ
روزه زمستان، غنیمتی فرح‌بخش است
یکی از بزرگ‌ترین آیات الهی
“شب یلدا” یادآور یکی از نشانه الهی است یعنی تغيير تدريجى شب و روز و به تبع آن تغيير تدريجى تاريكى و روشنایى که یکی از آیات الهی است:
وَجَعَلْنَا اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ آيَتَيْنِ
ما شب و روز را دو نشانه قرار داديم
إِنَّ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ لَآيَاتٍ لِّأُولِي الْأَلْبَابِ
همانا آفرينش آسمانها و زمين و گردش شب و روز نشانه هايى است براى انديشمندان
پس سعی کنیم این سنت باستانی و این مناسبت ملی و این شب ارزشمند را با همان روش‌های کهن؛ صمیمی، دوست‌داشتنی، لذت‌بخش، شاداب، ارزشی و محتوائی برگزار کنیم، با رفتار پسندیده آن را ارج نهیم، از خوبی‌هایش پاسداری کنیم، برای نسل‌های آینده آن‌را حفظ کنیم و به یادگار بگذاریم و با پرهیز از اختلافات خانوادگی، کدورت‌های خویشاوندی، چشم و هم چشمی‌های خانمان‌سوز، غیبت و تهمت‌های بنیان‌کن، حرکات‌های ناشایست و زننده و اختلاط نامحرم؛ آن را آلوده، خراب و ضایع نکنیم و از همه مهمتر آن که امسال به خاطر شرایط کرونایی و لزوم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی شب یلدای متفاوت و کم جمعیت را باید تجربه کنیم.
شب با تاريكى فراگيرش براى انسان ها و ديگر موجودات مايه آرامش و زمان آسايش و روز با روشنايى اش جولانگاه كسب و كار و تكاپو است، طبيعت بشر نه با تاريكى ابدى سازگار است و نه با روشنايى سرمدى،بلكه همان گونه كه به نور نياز دارد به تاريكى نيز نيازمند است
قرآن می فرماید
هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا
خداوند شب را آفريد تا بياساييد و روز را روشنا نمود تا كسب و كار كنيد
ناصرقاسمی
سلام
خداقوت
مثل همیشه بسیارعالی👌👌👌👌