محبت اهل بیت عصمت و طهارت و گریه و عزاداری بر سید و سالار شهیدان و انتظار فرج منجی بشر و مصلح جهانی، سه روش عالی تربیتی اسلام است.
سه روش عالی تربیت
دین مبین اسلام دارای عالی ترین روش تربیتی است که در هیچ مکتب و آیینی نظیر آن وجود ندارد. روش تربیتی اسلام، از آن جهت عالی است که از سوی منبعی تعیین شده که تمام رمز و راز هستی بشر را میداند.
روشهای عالی تربیتی اسلام:
محبت اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام
گریه و عزاداری بر سید و سالار شهیدان علیه السلام
و انتظار فرج منجی بشر و مصلح جهانی عجل الله تعالی فرجه الشریف است
که در این مقاله به آن پرداخته میشود.
اولین روش تربیتی اسلام: محبت اهل بیت عصمت و طهارت
یکی از عالیترین روشهای تربیتی و منحصر به فرد مکتب نجات بخش اسلام، ارتباط محبت آمیز با اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام است.
توضیح
از آن جایی که انسان موجودی تأثیر پذیر است، علاقه و دوستی انسانهای وارسته و اسوه، زمینه الگوگیری از رفتار و کردار آنان را در انسان بوجود میآورد و در دراز مدت انسان را وارسته میکند و از آن جایی که اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام مظهر تمام کمالات و سرمنشأ تمام پاکیها و سرآمد تمام نیکیها و منتهای تمام خوبیها و معیار تمام ارزشها هستند، محبت و علاقه به آن بزرگواران، انسان را به پاکیها و نیکیها نزدیک میکند و انسان را به رفتار و کردار و روش و منش و اخلاق پسندیده وامیدارد و سعادت دنیا و آخرت را برای انسان به ارمغان میآورد.
در حقیقت دلدادگی و شیدایی انسانهای وارسته و خوب، دوستی و علاقه به خوبیها را به دنبال دارد، کما این که تنفر از آدمهای فاسد و فاجر، تنفر از بدیها و ترک زشتیها را به دنبال دارد. به همین خاطر، دستور است که از دشمنان حضرت امام حسین علیه السلام منزجر باشیم تا به نوع رفتار آنان گرفتار نشویم.
از این رو خداوند تبارک و تعالی، محبت اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام را در راستا و هم سنگ رسالت قرار داده است و میفرماید: «قُلْ لاَ أَسْأَلُکمْ عَلَیهِ أَجْرًا إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی»[1] بگو: من هیچ پاداشی برای زحمات رسالتم از شما نمیخواهم، جز آن که اهل بیتم را دوست بدارید و به آنان محبت بورزید و در جای دیگر سود و منفعت این محبت را برای مؤمنین و محبین آن بزرگواران دانسته و میفرماید به مؤمنان بگوید: «قُل ما سَأَلتُکم مِن أَجرٍ فَهُوَ لَکم إِن أَجرِیَ إِلّا عَلَی اللّه»[2] بگو: هر اجر و پاداشی که از شما خواستهام برای خود شماست؛ اجر من تنها بر خداوند است، و او بر همه چیز گواه است.
و از آن بالاتر، محبت اهل بیت عصمت و طهارت، در راستای محبت خداوند قرار گرفته است، آن جا که در زیارت جامعه کبیره میخوانیم: «وَمَنْ اَحَبَّکمْ فَقَدْ اَحَبَّ اللهَ، وَمَنْ اَبْغَضَکمْ فَقَدْ اَبْغَضَ اللهَ»
بدین خاطر پیامبر گرامی، اساس اسلام را محبت و دوستی به خود و خاندانش معرفی کرده و میفرماید: «أساسُ الاِسلامِ حُبّی وَ حُبُّ أهلِ بَیتی»[3] بنياد اسلام، دوستى من و دوستى خاندان من است و اگر مسلمانان به دوستی پیامبر و اهل بیت آن بزرگوار سفارش شدهاند به همین خاطر است: «أدِّبوا أولادَکم على ثَلاثِ خِصالٍ: حُبِّ نَبيِّکم و حُبِّ أهلِ بَيتِهِ و قِراءةِ القرآنِ»[4] فرزندان خود را بر سه خصلت تربيت کنيد: دوست داشتن پيامبرتان، دوست داشتن اهل بيت او و تلاوت قرآن کریم.
بر همین اساس علامه طباطبائی، محبت را بال پرواز انسان خاکی قرار داده و میفرماید:
من به سر چشمه خورشید نه خود بردم راه
ذرهای بودم و مهر تو مرا بالا برد
یا سعدی محبت به اهل بیت را منتهای راه عاشق سالک میداند و میفرماید:
سعدی اگر عاشقی کنی و جوانی
عشق محمد بس است و آل محمد
یا هوشنگ ابتهاج در شعرش به این حقیقت اشاره کرده و میگوید:
مژده بده، مژده بده، یار پسندید مرا
سایه او گشتم و او برد به خورشید مرا
تردیدی نیست که اهل بیت عصمت و طهارت، بهترین اسوه برای رسیدن بشر به رشد و تعالی به شمار میروند و برای مطالعه جوانان، هیچ چیز بهتر از شرح حال آن بزرگان نیست زیرا آنان مجموعه عملی فضایلی هستند که ما میخواهیم با نصیحت و دستور به فرزندانمان تعلیم دهیم.
برای مطالعه بیشتر در این زمینه به مقاله «محبت اهل بیت عصمت و طهارت» مراجعه شود
دومین روش تربیتی اسلام: گریه و عزاداری بر سید و سالار شهیدان علیه السلام
یکی دیگر از عالیترین روشهای تربیتی و منحصر به فرد مکتب نجات بخش اسلام، گریه و عزاداری بر سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین است.
توضیح
در میان عوامل روانی، گریه از جایگاه ویژهای برخوردار است و اثر تربیتی ویژهای دارد. گریاندن و اشک و آه است که حزن و سوز ایجاد می کند و شور و عشق بوجود میآورد و دل انسان را نسبت به محبوب مصیبت دیده، رقیق میکند، آنگاه تمایل به محبوب و به راه او، در انسان زنده میشود.
آنگاه که حزن برانگیخته شود و اشک از دیدگان جارى گردد؛ شور و عشق در دل پدید آید و آمادگی برای پیمودن راه معشوق در انسان ایجاد شود تا آن جایی که سختىها و مصیبتها تحمل نماید و حتی خود را برای جهاد و شهادت آماده میسازد و این یکی از مهمترین فلسفههای زنده نگاه داشتن یاد و خاطره حماسهها و رشادتهای حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام است تا از این طریق نهضت آن بزرگوار ماندگار و تأثیر گذار شود و این همان اثر ویژه تربیتی اشک و آه است.
پس دلیل این همه تأکید برای برگزاری عزاداری سید و سالار شهیدان و دلیل این همه فضائل و ثواب در باره عزاداری آن حضرت مشخص میشود. این که فرمودهاند: «مَن بَکاء اَو اَبکاء او تباکی للحُسَینُ عَلَیهِ السَّلامُ فَلَهُ الجَنَة»[5] به خاطر اثر معجزه آسای گریه است.
این که حضرت امام خمینی بر برپائی عزاداریهای محرم و صفر اصرار داشت چون عزادارى سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام، مردم را به حرکت وامیدارد، انقلاب به وجود میآورد، طاغوت را درهم میشکند، دفاع مقدس میآفریند، این شور و هیجان جز در ایام عاشورا پیدا نمىشود. لذا میفرمود: «محرم و صفر است که اسلام را زنده نگهداشته است»[6].
در سایه این محافل است که درسهای بسیار ارزشمند عاشورا و کربلا، سینه به سینه از نسلهای گذشته به نسلهای آینده منتقل میشود.
از همه مهمتر این که گریه حکم سلاح را دارد همان گونه که حضرت امیر علیه اسلام در دعای کمیل میفرماید: «اِرْحَمْ مَنْ رَأسُ مالِهِ الرَّجاءُ وَ سِلاحُهُ الْبُکاءُ»[7]
تاک خویش از گریه های نیمه شب سیراب دار
گز درون او شعاع آفتاب آید برون
ذره ای بی مایه ای ترسم که ناپیدا شوی
پخته تر کن خویش را تا آفتاب آید برون[8]
در روایات از گریه، وسیله نجات از آتش، کلید رحمت، وسیله نزدیکی به خداوند یاد شده است و اشک نداشتن علامت قساوت قلب دانسته شده است.
برای مطالعه بیشتر در این زمینه به مقاله «چرا یاد و خاطره سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین علیه السلام را باید زنده نگه داریم؟ » یا به کتاب «منشور عزاداری» مراجعه شود
سومین روش تربیتی اسلام: انتظار فرج منجی بشر و مصلح جهانی عجل الله تعالی فرجه الشریف
پیامبر گرامی صلى الله علیه و آله میفرماید: «اَفضَلُ اَعمالِ اُمَّتی اِنتِظارُ الفَرَج»[9] برترین کارهاى امّت من، انتظار فرج است. انتظار فرج یک شعار نیست، یک آرزو نیست، بلکه یک عمل است که منتظر را به درجه شایستگی یک یار واقعی میرساند.
ظهور منجی عالم بشریت به یارانی نیاز دارد که شایسته، آزموده، زبده، کاردان، لایق، مهذٌب، فکور و پا به رکاب باشند. یارانی که در اعتقاد، مومن؛ در دین، مخلص؛ در صفات، وارسته؛ در گفتار، راستگو؛ در رفتار متخلق؛ در برخورد، خوش خلق؛ در پیکار، آماده؛ در جهاد، از خودگذشته؛ در عمل، خودساخته؛ به شرایط زمان و مکان، آگاه؛ در برابر سختیها، شکیبا و در برابر حوادث، مسئولیت پذیر باشند و منتظر واقعی باید همهی این شایستگیها را در خود ایجاد کند.
در حقیقت انتظار واقعی، آمادگی میآورد و آمادگی، سبب سازندگی معنوی میشود و در نتیجه رستگاری را برای منتظر به دنبال خواهد داشت و این هدف انتظار است، چه در زمان منتظر، امام زمان ظهور کند و چه ظهور نکند. این که میگویند: انتظار فرج یک عمل است منظور همین است که منتظر با عمل انتظار، تربیت یافته و با خودسازی، رستگار شود.
نیست کس آگه که یار کی بنماید جمال
لیک تو باری به نقد ساختهی کار باش
برای مطالعه بیشتر در این زمینه به مقاله «انتظار فرج منجی و مصلح جهانی حضرت صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف» مراجعه شود.
[1]. آیه ۲۳ سوره شوری
[2]. آیه 47 سوره سبأ
[3]. کنز العمال : 12 / 105 / 34206
[5]. بحارالأنوار، ج 44، ص 288
[6]. ….
[7]. قسمت پایانی دعای کمیل
[8]. اقیال لاهوری
دیدگاهتان را بنویسید