احکام چند دقیقه ای: مظالم - پایگاه نشر آثار حسن صفرزاده تهرانی

احکام خمس: فصل چهارم: بخش سوم: مظالم

مظالم و حکم آن

یکی از حقوق مالی که در فقه به عنوان یکی از مصادیق حق الناس مطرح شده مظالم است. واژه مظلمه مفرد و جمع آن مظالم است و همچون بسیاری از واژگان از معنای لغوی و نیز اصطلاحی برخوردار است.

مظالم در لغت

از نگاه واژه شناسان مظلمه دو معنا دارد:

«ما احتملته من الظلم»؛ یعنی ظلم و ستمی که انسان از ناحیه ظالمی متحمل می شود.
«ما تطلبه عند الظالم» یا «اسماً لما تطلبه عند الظالم»؛ یعنی آنچه را می طلبی در حالی که نزد ظالم است. در تعبیر دیگری که مشابه آن است، آمده «اسم ما اخذ منک ظلماً»؛ یعنی مالی که از انسان از روی ظلم و به ناحق گرفته شده است.

فرق این دو تعبیر، این است که تعبیر دوم اعم است از اول چرا که در آن قید طلبیدن «تطلبه…» اخذ شده، برخلاف تعبیر دوم.

آنچه از این دو معنا مناسب با معنای اصطلاحی فقهی آن است که در ذیل مطرح می شود، معنای دوم است.

مظالم در اصطلاح فقها

مظلمه در اصطلاح فقها، عبارت است از «اموالی که انسان از دیگران به ناحق و از روی ظلم گرفته است یا تلف نموده و ذمه اش بدان مشغول شده است».

بنابر تعریفی که ارایه شده اموالی که از دیگران سرقت و یا غصب می کند و یا به گونه ای اتلاف می نماید و یا خسارتی که در حال رانندگی به وسیله نقلیه دیگری وارد می سازد و حتی اموالی که در ایام کودکی از کسی از روی عمد یا خطا از بین برده است و یا مصرف نموده، تمام اینها مصداق مظالم است.

حکم فقهی مظالم

حکم فقهی مظالم دو صورت دارد:

صورت اول

صاحب حق و مظلمه را می شناسد در این صورت واجب است، با مراجعه به او یا از او رضایت بگیرید به این معنا که صاحب حق، او را برئ الذمه کند و حق خود را ببخشد یا حق را بپردازد، البته اگر پرداخت حق به طور مستقیم به او محذوری دارد مانند اینکه موجب آبروریزی می شود می تواند به هر کیفیتی حق او را به او برساند، ولو به اینکه به عنوان بدهی بابت قرض به او پرداخت کند یا به حساب بانکی او واریز کند.

صورت دوم

صاحب حق را می شناسد اما به او دسترسی ندارد یا صاحب حق را نمی شناسد در این صورت واجب است آن را از طرف صاحبش به فقیر صدقه دهد و به احتیاط واجب به اذن حاکم شرع باشد. و نسبت به مقدار آن، اگر اطمینان ندارد، پرداخت مقدار متقین کافی است و نسبت به مقدار مشکوک وظیفه ای ندارد.

فهرست کامل احکام ضروری خمس:

بخش سوم: مظالم و حکم آن

نوشته های مشابه

برگزیده‌ها

آثار

بیشترین بازدید

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ