
احکام خمس: فصل دوم: بخش 12: حکم خمس وجوه شرعیه
در تعلق خمس به وجوه شرعیه: (خمس، زکات و صدقات) شش نظر است:
نظریه اول
خمس ندارد: آیات عظام: امام راحل، خامنه ای، بهجت، مکارم، نوری.
نظریه دوم
مالی که فقیر بابت خمس و زکات گرفته، خمس ندارد اما مالی که بابت صدقه مستحبی به او داده اند اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، احتیاط واجب خمس دارد: آیات عظام: گلپایگانی، صافی و فاضل.[1]
نظریه سوم
مالی که فقیر بابت خمس یا زکات از روی استحقاق به او داده باشند، لازم نیست، خمس خود آن را بپردازد اما مالی که بابت صدقه واجب مانند کفارات و ردّ مظالم یا مستحبی گرفته، از مخارج سالش زیاد بیاید؛ بنابر احتیاط واجب خمس دارد: آیت الله سیستانی.[2]
نظریه چهارم
مالی را که فقیر بابت خمس می گیرد، خمس ندارد، هر چند از مخارج سالش زیاد بیاید، ولی مالی را که فقیر بابت زکات یا صدقه مستحبی می گیرد اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، خمس دارد: آیت الله زنجانی.[3]
نظریه پنجم
اگر مالی را که فقیر بابت خمس و زکات گرفته از مخارج سالش زیاد بیاید، بنابر احتیاط واجب خمس دارد و مالی را که به عنوان صدقه به کسی داده اند، اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، خمس دارد: آیت الله وحید.
نظریه ششم:
اگر از مخارج سالش زیاد بیاید، خمس دارد: آیات عظام: خویی و تبریزی.
نکته: هرگاه از مالی که به عنوان زکات یا خمس یا صدقه واجب و یا مستحب. دریافت کرد. منفعتی بدست آورد چه از طریق تجارت یا مضاربه با آن یا از طریق دیگری مثل اینکه از درختی که بابت یکی از این عناوین به او داده اند، میوه ای بدست آورد، و درخت را برای منفعت بردن و کسب نگه داشته باشد، به فتوای همه مراجع اگر آن منفعت از مخارج سالش زیاد بیاید، خمس دارد.
البته بر مبنای آیات عظام: بهجت، زنجانی و فاضل که مؤونه مستثنای از وجوب خمس مقید به سالی که سود و درآمد را در آن به دست آورده نیست بلکه اگر نیاز به اشیائی دارد از قبیل منزل و وسائل نقلیه که برای خرید آن ناگزیر است، چند سال پول پس انداز کند، خمس ندارد، قهراً بر این مبنا در فرض مذکور واجب نیست خمس منافع زکات و خمس و صدقات را بپردازد.
فهرست کامل احکام ضروری خمس:
کلیات خمس
فصل اول: تعیین مبدأ سال خمسی
فصل دوم: لیست اموال شانزده گانه مکلف
بخش اول: حکم خمس ارث
بخش دوم: حکم خمس هدیه و بخشش
بخش سوم: حکم خمس سرمایه
بخش چهارم: حکم خمس درآمد کسب و کار مصرف شده
بخش پنجم: حکم خمس درآمد کسب و کار پس انداز شده
بخش ششم: حکم خمس قرض و وام مصرف شده
بخش هفتم: حکم خمس قرض و وام پس انداز شده
بخش هشتم: حکم خمس قرض به دیگران
بخش نهم: حکم خمس طلب از دیگران
بخش دهم: حکم خمس مهریه
بخش یازدهم: حکم خمس دیه
بخش دوازدهم: حکم خمس صدقات و وجوه شرعیه
بخش سیزدهم: حکم خمس حقوق بازنشستگی
بخش چهاردهم: حکم خمس حق بیمه
بخش پانزدهم: حکم خمس باقی مانده آذوقه در آخر سال خمسی
بخش شانزدهم: حکم خمس مال حلال مخلوط به حرام.
فصل سوم: مؤونه زندگی و حکم خمس آن
بخش اول: خرید زمین برای ساخت منزل؛
بخش دوم: پس انداز برای خرید منزل؛
بخش سوم: حکم خمس رهن منزل؛
بخش چهارم: مبلغ فروش منزل؛
بخش پنجم: پس انداز برای ازدواج؛
بخش ششم: خرید جهیزیه؛
بخش هفتم: پس انداز برای خرید جهیزیه؛
بخش هشتم: خرید وسیله نقلیه؛
بخش نهم: پیش خرید منزل و خودرو؛
بخش دهم: آذوقه زائد بر مصرف سال؛
بخش یازدهم: سپرده های حج و عمره؛
بخش دواردهم: لباس احرام و قربانی؛
بخش سیزدهم: کفن و قبر؛
فصل چهارم: بخش اول: شیوه تخمیس اموال کسی که سال خمسی ندارد
بخش دوم: موارد لزوم مصالحه با حاکم شرع
بخش سوم: مظالم و حکم آن
[1]. توضیح المسائل مراجع، ج2، مسأله 1759.
[2]. توضیح المسائل مراجع، ج2، م 1759 و المسائل الشرعیه، م 1767.
[3]. توضیح المسائل معظم له، س519، م 1776.





دیدگاهتان را بنویسید