احکام چند دقیقه ای: خمس قرض و وام پس انداز شده

احکام خمس: فصل دوم: بخش 7: حکم خمس قرض و وام پس انداز شده

قرض یا وام پس اندازه شده چند صورت دارد:

صورت اول

سر سال خمسی، هیچ مقدار از قرض یا وام پس انداز شده، پرداخت نشده است، به فتوای همه مراجع عظام، خمس ندارد.

صورت دوم

تمام یا بخشی از قرض یا اقساط وام، از درآمد بین سال پرداخته شده اما اصل قرض، بدون نیاز ضروری، برای سالهای بعد، پس انداز شده است: به نظر همه مراجع عظام، آن مقدار از قرض و اقساط پرداخت شده، خمس دارد.

صورت سوم

تمام یا بخشی از قرض یا اقساط وام، از درآمد بین سال پرداخته شده اما اصل قرض برای امور ضروری سال بعد، پس انداز شده است:

به فتوای آیات عظام: بهجت، زنجانی و فاضل خمس ندارد[1] (مؤونه از مستثنائات خمس است و مقید به سال نیست).

به فتوای آیت الله گلپایگانی و آیت الله صافی اگر برای خرید منزل مصرف شده است، خمس ندارد.[2]

به فتوای آیت الله مکارم: در (فتوای اخیر): اگر برای تهیه منزل مسکونی یا وسیله نقلیه یا لوازم زندگی یا زیور آلات بانوان تا حد متعارف مصرف شده است، گرچه خمس دارد اما از باب ارفاق و تشویق به حسابرسی اموال، می بخشیم.[3]

بقیه مراجع: آیات عظام امام راحل، اراکی، خویی، تبریزی، خامنه ای، سیستانی، مکارم، وحید، نوری: آن مقدار از قرض و وام که پرداخته شده، خمس دارد.[4]

صورت چهارم

تمام یا بخشی از قرض یا اقسام وام، از درآمد بین سال پرداخته شده، و اصل قرض و وام، به سرمایه کسب یا ابزار کار تبدیل شده است، در این صورت حکم سرمایه را دارد که حکم آن در بخش شش گذشت. «حکم خمس سرمایه».

فهرست کامل   احکام ضروری خمس:

کلیات خمس

فصل اول: تعیین مبدأ سال خمسی

فصل دوم: لیست اموال شانزده گانه مکلف

بخش اول: حکم خمس ارث

بخش دوم: حکم خمس هدیه و بخشش

بخش سوم: حکم خمس سرمایه

بخش چهارم: حکم خمس درآمد کسب و کار مصرف شده

بخش پنجم: حکم خمس درآمد کسب و کار پس انداز شده

بخش ششم: حکم خمس قرض و وام مصرف شده

بخش هفتم: حکم خمس قرض و وام پس انداز شده

بخش هشتم: حکم خمس قرض به دیگران

بخش نهم: حکم خمس طلب از دیگران

بخش دهم: حکم خمس مهریه

بخش یازدهم: حکم خمس دیه

بخش دوازدهم: حکم خمس صدقات و وجوه شرعیه

بخش سیزدهم: حکم خمس حقوق بازنشستگی

بخش چهاردهم: حکم خمس حق بیمه

بخش پانزدهم: حکم خمس باقی مانده آذوقه در آخر سال خمسی

بخش شانزدهم: حکم خمس مال حلال مخلوط به حرام.

فصل سوم: مؤونه زندگی و حکم خمس آن

بخش اول: خرید زمین برای ساخت منزل؛

بخش دوم: پس انداز برای خرید منزل؛

بخش سوم: حکم خمس رهن منزل؛

بخش چهارم: مبلغ فروش منزل؛

بخش پنجم: پس انداز برای ازدواج؛

بخش ششم: خرید جهیزیه؛

بخش هفتم: پس انداز برای خرید جهیزیه؛

بخش هشتم: خرید وسیله نقلیه؛

بخش نهم: پیش خرید منزل و خودرو؛

بخش دهم: آذوقه زائد بر مصرف سال؛

بخش یازدهم: سپرده های حج و عمره؛

بخش دواردهم: لباس احرام و قربانی؛

بخش سیزدهم: کفن و قبر؛

فصل چهارم: بخش اول: شیوه تخمیس اموال کسی که سال خمسی ندارد

بخش دوم: موارد لزوم مصالحه با حاکم شرع

بخش سوم: مظالم و حکم آن

[1]. بهجت، توضیح المسائل، م 1391؛ فاضل، جامع المسائل، ج1، س 678 و زنجانی استفتاء.

[2]. گلپایگانی مجمع المسائل، ج4، ص201، صافی، جامع الاحکام، ج1، س 705 و 709.

[3]. برگرفته از پیک احکام شماره 4 و استفتاء کتبی.

[4]. توضیح المسائل مراجع، ج2، م 1752، تحریر الوسیله، ج1، کتاب الخمس الخامس، خویی و تبریزی منهاج الصالحین، ج1، م 1217؛ سیستانی توضیح المسائل، م 1761؛ وحید توضیح المسائل، م 1769 و 1796.