احکام چند دقیقه ای: خمس سپرده های حج و عمره

احکام خمس: فصل سوم: بخش 11: حکم خمس سپرده های حج و عمره

سپرده های بانکی حج و عمره چند صورت دارد:

صورت اول: مواردی که به فتوای همه مراجع عظام خمس ندارد:

با درآمد سال ثبت نام کرده و همان سال هم موفق به سفر حج یا عمره می شود

1. با قرض یا وام ثبت نام کرده و تا زمان رفتن به حج و عمره قرض را اداء نکرده و هیچ قسطی از وام پرداخت نشده است.
2. با قرض یا وام ثبت نام کرده در همان سال تشرف قرض را اداء کرده است که در این صورت اصل آن خمس ندارد
3. پول ثبت نامی از مواردی بوده که خمس به آن تعلق نمی‌گیرد مثل دیه و مهریه که در این صورت اصل آن خمس ندارد.

صورت دوم: با پول سال گذشته، بدون پرداخت خمس، ثبت نام کرده است:

به فتوای همه مراجع: اصل آن خمس دارد و اما سود آن چنان چه امکان دریافت آن نباشد (که ظاهراً در شرائط فعلی با حفظ نوبت ثبت نام قابل دریافت از بانک ها نیست) خمس ندارد.

صورت سوم: با درآمد سال ثبت نام کرده ولی در سال های بعد موفق به سفر حج یا عمره شده است:

1. اصل پول و سود آن خمس ندارد: آیات عظام: جوادی، گلپایگانی و صافی.[1]

اصل پول خمس دارد ولی سود آن چنان چه قابل دریافت نیست خمس ندارد: آیات عظام: امام راحل، تبریزی، خویی، خامنه ای، سبحانی، صافی، گلپایگانی و وحید.[2]

2. اصل پول خمس دارد مگر برای کسانی که حج بر آنها مستقر شده و راه دیگری برای رفتن به حج در سال ثبت نام نداشته باشند که در این صورت خمس ندارد اما سود آن خمس ندارد: آیت الله سیستانی و آیت الله فاضل.[3]
3. در صورتی که از درآمد بین سال باشد، اصل و سود خمس ندارد و در صورتی که سال ندارد، اگر حقوق بگیر است و از حقوق همان سال ثبت نام کرد، خمس ندارد و در غیر این صورت باید با او مصالحه شود: آیت الله بهجت.[4]
4. اصل پول و سود آن خمس ندارد ولی اگر در سال قبل از ثبت نام مستطیع بوده و تأخیر انداخته و به حساب واریز نكرده اصل خمس دارد: آیت الله نوری.
5. در حج واجب یا عمره اگر به وسیله‌ای آن را بر خود واجب كرده مثل نذر، اصل و سود خمس ندارد اما در حـج و عمره مستحبی، خمس دارد: زنجانی.
6. آیت الله مکارم: کسانی که مشرف می شوند چند گروه هستند:

گروه اول: کسانی که سال خمسی دارند و بین سال خمسی برای حج یا عمره ثبت نام کنند؛ اصل و سود خمس ندارد.

گروه دوم: کسانی که سرمایه دارند اما سال خمسی ندارند، اصل و سود خمس دارد.

گروه سوم: کارمندان و کارگرانی که سال خمسی ندارند دو حالت دارد

1. کسانی که زمان دریافت اولین حقوق را به خاطر دارند، براساس آن سال خمسی قمری روشن می شود پس اگر بر مبالغی که هزینه شده است سال خمسی گذشته است، اصل و سود خمس دارد.
2. کسانی که زمان اولین حقوق را به خاطر ندارند اگر از درآمد یازده ماه منتهی به ثبت نام هزینه کرده اند (یعنی دوازده ماه تمام از زمان دریافت حقوق نگذشته باشد) اصل و سود خمس ندارد و اگر ذخیره قبل از آن بوده باشد اصل و سود آن خمس دارد.[5]

فهرست کامل   احکام ضروری خمس:

کلیات خمس

فصل اول: تعیین مبدأ سال خمسی

فصل دوم: لیست اموال شانزده گانه مکلف

بخش اول: حکم خمس ارث

بخش دوم: حکم خمس هدیه و بخشش

بخش سوم: حکم خمس سرمایه

بخش چهارم: حکم خمس درآمد کسب و کار مصرف شده

بخش پنجم: حکم خمس درآمد کسب و کار پس انداز شده

بخش ششم: حکم خمس قرض و وام مصرف شده

بخش هفتم: حکم خمس قرض و وام پس انداز شده

بخش هشتم: حکم خمس قرض به دیگران

بخش نهم: حکم خمس طلب از دیگران

بخش دهم: حکم خمس مهریه

بخش یازدهم: حکم خمس دیه

بخش دوازدهم: حکم خمس صدقات و وجوه شرعیه

بخش سیزدهم: حکم خمس حقوق بازنشستگی

بخش چهاردهم: حکم خمس حق بیمه

بخش پانزدهم: حکم خمس باقی مانده آذوقه در آخر سال خمسی

بخش شانزدهم: حکم خمس مال حلال مخلوط به حرام.

فصل سوم: مؤونه زندگی و حکم خمس آن

بخش اول: خرید زمین برای ساخت منزل؛

بخش دوم: پس انداز برای خرید منزل؛

بخش سوم: حکم خمس رهن منزل؛

بخش چهارم: مبلغ فروش منزل؛

بخش پنجم: پس انداز برای ازدواج؛

بخش ششم: خرید جهیزیه؛

بخش هفتم: پس انداز برای خرید جهیزیه؛

بخش هشتم: خرید وسیله نقلیه؛

بخش نهم: پیش خرید منزل و خودرو؛

بخش دهم: آذوقه زائد بر مصرف سال؛

بخش یازدهم: سپرده های حج و عمره؛

بخش دواردهم: لباس احرام و قربانی؛

بخش سیزدهم: کفن و قبر؛

فصل چهارم: بخش اول: شیوه تخمیس اموال کسی که سال خمسی ندارد

بخش دوم: موارد لزوم مصالحه با حاکم شرع

بخش سوم: مظالم و حکم آن

[1]. همان .

[2]. مناسک محشی، م 1355 و م 1356.

[3]. همان.

[4]. بنابراین فتوای آیت الله بهجت، حاوی چند صورت است:

صورت اول: مکلف حساب سال دارد و از درآمد بین سال ثبت نام کرده است در این صورت هر چند در سال های بعد موفق به حج و عمره شود خمس ندارد.

صورت دوم: مکلف حساب سال ندارد و حقوق بگیر است در این صورت اگر با پولی ثبت نام کند که سال بر آن نگذشته، خمس ندارد.

صورت سوم: مکلف حساب سال ندارد و حقوق بگیر هم نیست بلکه کاسب یا کشاورز است و یا حقوق بگیر است ولی با پول حقوقی ثبت نام کرده که بر آن سال گذشته در این صورت باید با او مصالحه شود. استفتاء کتبی.

[5]. استفتاء کتبی منشور دفتر معظم له.